ایرنا
تهران-ایرنا- زنان به عنوان نیمی از جمعیت نقش بسیار مهمی در تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع دارند. این امر به ویژه در سال ۲۰۲۲ با حضور زنان در جنگ اوکراین، تا ورود آنها به عرصه داوری در بازی‌های جام جهانی برجسته شده است.
دورنمای هر جامعه‌ای بر پاشنه آشیل «توسعه» استوار است. توسعه موفق مرهون مجموعه‌ی پیش‌شرط‌ها، الزامات و بایدهای تنیده در مفهوم پایداری است. یکی از پیش شرط‌ها و بایدهای توسعه توجه به نقش زنان به عنوان یکی از بازیگران توسعه است. در بسیاری از مطالعات به نقش زنان در توسعه اقتصادی و اجتماعی توجه شده و حتی برخی از نظریه‌پردازان توسعه مانند «آمارتیا سن» نویسنده کتاب «توسعه یعنی آزادی» بر این باور هستند که
هرگاه زنان به فرصت‌هایی که همواره از آن مردان بوده، دست یافته‌اند، توفیقشان در استفاده از آن کمتر از مردان که قرن‌ها ادعای انحصار آن را داشته‌اند، نبوده است. بنا به نظر این نویسنده، شواهد فراوانی وجود دارد که هرگاه ترتیبات اجتماعی از نحوه عمل معمول که در آن مالکیت از آن مردان است، تغییر یابد زنان می‌توانند فعالیت‌های اقتصادی را با موفقیت دنبال کنند. این در حالی است که در برخی از کشورها مانند افغانستان در ادوار مختلف با ابتدایی‌ترین حقوق زنان مانند آموزش و تحصیل مخالفت شده است.
در واقع نتایج مطالعات توسعه در جهان و به ویژه در سطح کشورهای در حال توسعه موید آن است که «زنان» به عنوان بازیگران مهم توسعه، حلقه مفقوده و غایب‌های تاریخچه توسعه‌ای بیشتر جوامع هستند و به نقش آنها در ابعاد مختلف زندگی آنطور که باید توجه نشده است. همین امر سبب شده که زنان در طول تاریخ همواره در نبرد دائمی برای رسیدن به حقوق اولیه‌شان برای زیستن باشند. کتاب کلاسیک خانم «ماری ولستنکرافت» با عنوان «استیفای حقوق زنان» که در سال ۱۹۷۲ منتشر شد، معرف یک برنامه کلی «احقاق حقوق» است که در آن مطالبات زیادی مطرح شده است. حقوقی که او درباره‌شان بحث می‌کند، تنها حقوق مربوط به رفاه زنان و دسترسی به مواردی که مستقیما با افزایش رفاه ارتباط دارد، نیست. بلکه حقوقی است که مستقیما ناظر بر آزاد و مختار بودن آنان است.
بنابراین، اهمیت بحث زنان در ابعاد مختلف زندگی سبب شد در این گزارش به مهمترین تحولات در این حوزه در سال ۲۰۲۲ پرداخته شود.
حضور زنان اوکراینی در جنگ
یکی از تحولات مهم در حوزه زنان مربوط به جنگ اوکراین با روسیه است. جنگی که سبب شد حضور زنان در صحنه‌های نبرد برای دفاع از خود و میهن شان نیز شدت و گسترش پیدا کند. نخستین موج تمایل زنان اوکراینی برای عضویت در ارتش این کشور از سال ۲۰۱۴ و با ماجراهای جنگ کریمه آغاز شد که این موج از حمله بیست و چهارم فوریه ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین شدت یافت، به طوری که در حال حاضر ۳۸ هزار و به روایتی دیگر حدود۵۰ هزار زن در همه رده‌ها و ارکان عضو ارتش این کشور هستند.
از سوی دیگر با ورود سربازان روسی به روستاها و شهرهای اوکراین و با توجه به تاریخ غم انگیزی که از خشونت علیه زنان در جنگ جهانی دوم و درگیری‌ها در چچن وجود داشت، شاهد جنایات جنسی و نقض حقوق زنان در اوکراین بودیم. گزارش‌های بسیاری نشان می‌داد که زنان اوکراینی مورد تجاوز سربازان روسی قرار گرفتند.
در ۳ ژوئن ۲۰۲۲ دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل (OHCHR) گزارش‌هایی از ۱۲۴ مورد ادعای درگیری مرتبط با تجاوزات جنسی در سراسر اوکراین، عمدتا علیه زنان و دختران دریافت کرده بود و همچنین یک خط تلفن ملی گزارش هایی از جنایات مختلف، از تجاوز گروهی گرفته تا اجبار برای تماشای خشونت جنسی که علیه یک شریک زندگی یا یک کودک انجام شده است، دریافت شده بود.
زنان برای اولین بار به عنوان داور در بازی‌های جام جهانی فوتبال
در مقابل اعتراضات زنان به منظور احقاق حقوقشان، در زمینه‌هایی شاهد موفقیت آنها نیز بوده‌ایم که یکی از مهمترین آنها مربوط به ورزش فوتبال است. برای اولین بار زنان به عنوان داور در بازی جام جهانی فوتبال مردان حضور داشتند.
«استفانی فراپارت» داور زن اهل فرانسه، داور وسط دیدار کاستاریکا و آلمان بود و این برای اولین بار در تاریخ جام‌جهانی مردان بود که یک داور زن، دیداری را به‌عنوان داور وسط سوت می‌زد.
همچنین «نئوزا بک» داور اهل برزیل، و «کارن دیاز مدینا» داور اهل مکزیک، دو داور زن دیگری بودند که «فراپارت» را در این بازی به‌عنوان کمک‌داوران اول و دوم همراهی می‌کردند. بدین ترتیب، برای نخستین بار در تاریخ فوتبال و جام‌های جهانی مردان، «یک کوبل» داوری زن دیداری را قضاوت می‌کردند.
از حضور در استودیوم تا شرکت در جام ملت‌های آسیا
بعد از دیدار ایران با کامبوج که در رده ملی برگزار شد، بازی استقلال و مس کرمان از سری رقابت‌های لیگ برتر ایران دومین دیدار رسمی بود که زنان ایرانی پس از مدت‌ها با خریدن بلیت راهی ورزشگاه شدند. علاوه بر این بر اساس آمارها بیش از ۱۶ هزار باشگاه ورزشی زنان در کشور فعال است که این نشان از رشد خوب ورزش در میان بانوان ایرانی است.
همچنین سه هزار و ۳۰۲ مدال در رویدادهای اخیر جهانی توسط ورزشکاران زن کسب شده است که این آمارها همان رشد قابل توجه ورزش بانوان در کشور را نشان می‌دهد که باید با نگاه دقیق‌تر به موضوع ورزش زنان برای موفقیت‌های بیشتر، مورد حمایت مسئولان ورزشی قرار گیرند. در سال ۲۰۲۲ نیز زنان ایرانی به موفقیت‌های قابل توجهی رسیدند. برای مثال زنان ایرانی توانستند به جام ملت‌های آسیا راه یابند. همچنین تیم ملی والیبال زنان ایران نیز بعد از ۴۸ سال در بازی‌های ۲۰۲۲ شرکت کرد.
