ایرنا
مبارزه با خشونت علیه زنان از جمله مقوله هایی به شمار می رود که محل بحث افراد و صاحبنظران بسیاری در جوامع گوناگون بوده است و فعالان این حوزه چالش ها و کارشکنی های فراوانی را در این مسیر پر پیچ و خم تجربه کرده اند اما همچنان می کوشند با ارتقای فرهنگ و افزایش آگاهی جامعه در ارتباط با حقوق فردی زنان به حل بنیادین این معضل جهانی نایل آیند.
به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا، موضوع خشونت علیه زنان از جمله مشکلات بهداشت عمومی و از مصادیق بارز نقض حقوق بشر است. برآوردهای جهانی نشان می‌دهد که به ازای هر سه زن، یک تن در طول زندگی خود حداقل یکبار خشونت جسمی یا جنسی را تجربه می‌کند. در ایران نیز با روی کار آمدن دولت یازدهم لایحه تأمین امنیت خشونت علیه زنان در دستور کار قرار گرفت و تدابیر بسیاری در این راستا لحاظ شد. همچنین با همکاری مرکز آمار ایران، شاخص های بومی برای کمک به کاهش خشونت‌ها در حال تدوین است.
**خشونت علیه زنان و علت های آن
برپایه تعریف ارایه شده از طرف سازمان ملل متحد، اعمال هرگونه رفتار و گفتار آزاردهنده از طرف مردان یا زنان که سبب آسیب‌های فیزیکی، جنسی، ذهنی و رنج زنان شود، خشونت علیه زنان به شمار می رود. استفاده از واژگان توهین‌آمیز و تحقیر کننده، کاربرد عبارات تهدیدآمیز، رفتارهای کنترل کننده، کتک زدن و اعمال زور برای برقراری ارتباط جنسی و عاطفی از جمله رفتارهای خشونت‌آمیز علیه زنان محسوب می شود.
این موضوع از چنان اهمیتی در عرصه بین الملل برخوردار است که سازمان ملل متحد، 25 نوامبر را به عنوان «روز جهانی رفع خشونت علیه زنان» برگزید. این روز به دلیل ترور «سه خواهر میرابال» از فعالان سیاسی اهل جمهوری دومینیکن در1960 میلادی انتخاب شده است. این سه تن در زمان مبارزه با «رافائل تروخیو» دیکتاتور اهل دومینیکن به وسیله عوامل او به قتل رسیدند.
***خشونت علیه زنان در اروپا، آمریکا و استرالیا
خشونت علیه زنان محدود به کشورهای غیرپیشرفته و توسعه نیافته نمی شود و با بررسی این موضوع در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته درمی یابیم، این مشکل یک معضل جهانی به شمار می رود و با پیشرفت علم و فناوری برطرف نشده است.
**خشونت علیه زنان در آمریکا
نخستین بار خشونت علیه زنان در اوایل دهه 70 میلادی به عنوان یک معضل اجتماعی در آمریکا مطرح شد. علت اصلی این امر ظهور دوباره جنبش زنان بود. شمار زیادی از پژوهشگران حوزه‌های مختلف علمی همچون فلسفه، علوم اجتماعی، ادبیات و حقوق، خشونت علیه زنان را در چارچوب ایدئولوژی فمینیستی بررسی کرده‌اند. با وجود تحقیقات فراوان درباره این موضوع به ویژه در حوزه‌های مربوط به تجاوز به عنف و خشونتِ خانگی، هنوز خلأهای زیادی وجود دارد. به منظور تقویت و بررسی مسأله خشونت علیه زنان، مؤسسه ملی دادگستری و مراکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها به طور مشترک در 1998 میلادی یک پژوهش ملی درباره این معضل انجام دادند. در این طرح که از طریق تلفن صورت پذیرفت، از پاسخ دهندگان خواسته شد به پرسش های زیر پاسخ دهند:
– تجربه حمله فیزیکی در دوران کودکی از طرف بزرگسالان
– تجربه حمله فیزیکی در دوران بزرگسالی
– تجربه تجاوز به عنف و اجبار به ارتکاب اعمال جنسی و ارعاب
در این پژوهش 16 هزار زن و مرد مورد پرسش قرار گرفته‌اند که برخی نتایج چنین بود:
52 درصد پاسخگویانِ زن اظهار داشتند که در دوران کودکی یا بزرگسالی مورد تعرض فیزیکی قرار گرفته‌اند؛ 1.9 درصد گفتند که طی 12 ماه گذشته (منتهی به این پژوهش) مورد تعرض قرار گرفته‌اند. بر پایه این برآوردها، به طور تقریبی سالیانه 1.9 میلیون زن آمریکایی مورد تعرض فیزیکی قرار می‌گیرند. 18 درصد زنان گفته‌اند که در طول زندگی خود یک تجاوز جنسی کامل یا اقدام به تجاوز را تجربه کرده‌اند و 30 درصد بیان کرده اند که در طول 12 ماه گذشته پیش از این پژوهش یک تجاوز جنسی کامل یا اقدام به تجاوز را پشت سر گذاشته اند.
**خشونت علیه زنان در فرانسه
یافتههای اولیه نخستین پژوهش درباره خشونت علیه زنان در فرانسه، نشان می‌دهد که زنان بیش از همه در زندگی خصوصی خود متحمل خشونت روانی، جسمی و جنسی می‌شوند. زنان بیشتر از طرف شریک زندگیخویش مورد ضرب و شتم قرار می گیرند و دیگر خشونتهای جسمی نیز در مورد آنها اعمال می‌شود اما از آنجا که آزار روانی شایعترین شکل خشونت داخلی(خانگی) است، اصطلاح «زنان درب و داغون» که همواره مورد استفاده قرار میگیرد، این پدیده را به درستی توصیف نمیکند. یکی از مهمترین یافتههای این پژوهش گستره کتمان حقایق از طرف زنان قربانی خشونت به شمار می رود. در واقع، این پژوهش به آشکار شدن برخی زوایای پنهان خشونت علیه زنان کمک کرد.
**خشونت علیه زنان در انگلیس
گزارشی شوکه کننده در انگلیس حاکی از آن است که 139 زن در 2017 میلادی در این کشور به دست مردانی از آشنایان خود کشته شده‌اند که دو پنجم آنها بر اثر خشونت شدید و بیش از حد جان باخته‌اند. این مولفان مدعی شده اند که در جامعه انگلیس خشونت مردان علیه زنان نه تنها امری عادی بلکه تبدیل به امری مورد تحمل و یک هنجار شده است و خواستار سرمایه گذاری دولت برای توقف تعطیلی خدمات حمایتی تخصصی از زنان شده‌اند.
به گزارش دیلی میل، دولت انگلیس اعلام کرد: ما برای تغییر نوع پاسخ خود به این خشونت ها مصمم هستیم. از همین رو لایحه خشونت خانگی دولت انگلیس را که شامل تعریفی جدید و قانونی از خشونت های خانگی، معرفی دستورالعمل های جدید حفاظت در برابر خشونت های خانگی و ایجاد یک کمیساریای مربوط به خشونت های خانگی است، منتشر خواهیم کرد. همچنین دولت این کشور از 2016 تا 2020 میلادی، 100 میلیون پوند به خدمات خشونت علیه زنان و دختران اختصاص داده است.
** خشونت علیه زنان در افغانستان
حقوق زن در افغانستان از گذشته های دور پایمال و زن به عنوان جنس دوم در برابر مرد محسوب می شد اما در دهه جدید که نظام دموکراتیک شد و پشتوانه جهانیان را با خود داشت، امیدها جهت برابری حقوق زن و مرد و پایمال نشدن حقوق زنان به وجود آمد. مساله برابری حقوق زنان در قانون اساسی افغانستان گنجانده شد اما این برابری تنها روی کاغذ بود و زن همچنان به عنوان جنس دوم باقی ماند. امروزه حقوق بشر به طور عام و حقوق زنان و کودکان به طور خاص به صورت بسیار گسترده نقض می شود. بررسی موردی روزنامه های افغانستان نشان می دهد که از مهم ترین دلایل این گونه رفتارها علیه زنان نداشتن آگاهی مردم از حقوق خویش، نبود نهادهای مجری قانون و مرد سالاری است که هنوز در کشور سنتی همچون افغانستان نمود فراوانی دارد.
**خشونت علیه زنان در ایران
یکی از ابعاد جدید خشونت علیه زنان در ایران، خشونت در فضای مجازی است که به تازگی بروز بیشتری یافته است. باوجود تلاش های سازمان های غیردولتی، جنبش های اعتراضی زنان و حمایت های بین المللی از حقوق زنان و آسیب دیدگان خشونت، شاهد آن هستیم که این خشونت ها به فضای مجازی هم وارد شده است و به عبارت درست تر بزهکاران و خشونت ورزان در فضای واقعی جامعه، بخشی از اقدامات خود را به فضای مجازی انتقال داده‌اند. اقداماتی که متنوع است. به طور معمول به نام زنان صفحه‌های جعلی ساخته می شود و زنان ترور شخصیتی می‌شوند، شماره های تماس زنان در صفحه جعلی به عنوان ارایه‌کنندگان خدمات نامتعارف انتشار می یابد، در برخی مواقع به صفحات زنان فعال حمله و با واژگان زشت و تهدید آمیز پیام برای زنان گذاشته می شود و ده‌ها نوع خشونت دیگر که صورت می گیرد.
آمارها نشان می دهد زنان و دختران بیش از مردان و پسران مخاطب رسانه ها همچون ماهواره و شبکه های اجتماعی هستند و دلیل این ماجرا هم این است که زنان به خصوص زنان خانه دار به واسطه اوقات فراغت بیشتر، مخاطبان پروپا قرص رسانه ها هستند. به همین دلیل هم به واسطه حضور فعال تر در رسانه ها، بیشتر از پیامدهای منفی آن آسیب می پذیرند.
***راهکارهای مقابله با خشونت علیه زنان
راهکارهای مبارزه با خشونت علیه زنان به 2 نوع راهکارهای جهانی و بومی تقسیم شده است. در راهکارهای جهانی مقابله با این معضل می توان از تلاش برای مبارزه با کلیشه ها، مقابله با تبلیغاتی که زنان را به عنوان کلیشه های جنسیتی جلوه می دهد، تاکید بر آموزش از سنین کودکی بر مفهوم برتری جویی و قدرت، نام برد. همچنین سخن گفتن از خشونت و ساکت نماندن از دیگر راه های مقابله با خشونت در ابعاد جهانی به شمار می رود.
در ارتباط با راهکار بومی مسیر و نحوه برخورد تاحدی متفاوت است و بستگی به فرهنگ و میزان توسعه یافتگی کشورها دارد و تا حد زیادی راهکارهای ارایه شده در این زمینه متفاوت است. در ایران که در مسیر جهانی شدن قرار دارد و با گسترش استفاده از فناوری، ارتباط وسیع تری با جهان پیدا کرده است، می توان از حیث آگاهی های اجتماعی مردم ایران را تا حد زیادی شبیه جوامع پیشرفته تلقی کرد، هرچند هنوز رفتارهای سنتی و متحجرانه در برخی از مناطق و شهرهای بزرگ کشور رواج دارد. مهم ترین راهکار مقابله با خشونت در ایران توسل به قانون و نظارت بر اجرایی شدن آن است. در این میان لایحه تأمین امنیت خشونت علیه زنان همچنان در انتظار تایید است.
در این ارتباط شهیندخت مولاوردی دبیرکل جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان در نهمین همایش سالیانه سلامت روان و رسانه با عنوان خشونت گفت: آخرین خبر در خصوص لایحه منع خشونت علیه زنان مربوط به سخنگوی قوه قضائیه است مبنی بر این که طرح نیاز به اصلاحات زیادی دارد. چنانچه نتوانیم ایرادات را برطرف کنیم باید لایحه جدیدی تدوین شود یا باید فکر جدیدی کنیم. حدود یک سال است این لایحه نزد قوه قضاییه باقی مانده و با تمام تغییراتی که انجام شده است و حذف حدود 50 ماده به این نتیجه رسیده‌اند که لایحه به طور کل قابل اصلاح نیست.
از آن جایی که ایرادات وارد بر لایحه مربوط به مجازات‌ها بوده است، باید این سؤال را بپرسیم که مگر می‌شود تمام 90 ماده لایحه مربوط به مجازات‌ها باشد؟! اصلاحات در این چند ماه به وسیله قوه قضائیه انجام شده؛ از آن جایی که در تدوین لایحه چندین تیم پژوهشی که یکی از آنها مربوط به قوه قضائیه بوده و با ما همکاری می‌کرده، اتفاق اخیر بسیار جای تعجب دارد، قوه قضائیه نباید جامعه و مخاطبان را تا این حد امیدوار می‌کرد.
در کنار تمام این مسایل و چالش در مسیر تصویب این لایحه باید گفت ریشه مخالفت‌ها در ارتباط با این لایحه و مسیر مبارزه با خشونت در این حوزه خود زنان هستند و بیشتر کارشکنی ها و مخالفت ها از طرف آنها صورت می پذیرد. با این وجود باید کوشید تا با ارتقای آگاهی و آشنایی زنان با حقوق فردی خود و گسترش این مهم به مقابله با خشونت علیه زنان پرداخت.
