نویسنده: شایسته علی‌گلزار
15 اکتبر برابر با 23 مهر روز بین المللی زنان روستایی یا روز جهانی زنان روستایی نام گذاری شده است . این زنان یک چهارم جمعیت جهان را تشکیل میدهند که نقش مهمی در سرپرستی از خانواده های خود بر عهده دارند . پیام اصلی روز جهانی زنان روستایی حمایت از زنان روستایی یکی از بهترین راههای بدست آوردن دسترسی پایدار به منابع غذایی و مبارزه با فقر اعلام شده است . این روز به ارج نهادن به نقش زنان روستایی در بهبود کشاورزی، توسعه روستایی و نیز امنیت غذایی و از بین بردن فقر اختصاص دارد .
منتقدان در ایران میگویند که این روز زیر سایه برنامه های سیاسی قرار گرفته و به فراموشی سپرده شده است .
در ایران بین 10 تا 11 میلیون زن روستایی وجود دارد . آنها نزدیک به 45 درصد نیروی کار در بخش کشاورزی را تشکیل میدهند . کارگرانی فامیلی یا فصلی که با تبعیض آشکار اقتصادی، مالک فقط یک درصد از زمینهای کشاورزی در سراسر کشورند .
زن روستایی بطور سیستماتیک با قوانین فلج کننده عرفی که بر فضای عمومی عشیره یا روستا حاکم است، به شکل یک ماشین فرزندآوری و یک کارگر بی دستمزد است، که دسترسی او به آموزش و بهداشت به شکل حیرت آوری محدود و ناچیز است . شاخصهای موجود که به ارزیابی سطح خشونت در جامعه کمک میکنند، نشان میدهند که وضعیت زنان روستایی به مراتب بغرنج تر و پیچیده تر از زنان شهری است . خشونت خانگی در روستا بر علیه زنان یک امر عادی و بخشی از زندگی روزمره است . آنها کمتر از زنان شهری قدرت مقابله دارند، با اینگه کار میکنند اما از نظر مالی به مردان خانواده وابسته اند . رسوم و سنتها و پدیده ریش سفیدی و میانجیگری آنها را به سکوت و مدارا دعوت میکند .* پروین ذبیحی * از فعالان محلی در منطقه کردستان که به توانمندسازی زنان روستایی توجه ویژه ای دارد ، با زنان زیادی در دورافتاده ترین روستاهای کردستان برخورد داشته، متوجه شده که تعریف خشونت در روستا با تعریف خشونت در شهرها متفاوت است . به باور او خشونت در روستا چنان عادی است که در بسیاری مواقع فرد قربانی احساس نمیکند رفتار نادرستی با او شده یا حقی از او ضایع شده است . او این را بخشی از مسائل روزمره و عادی زندگی میداند .
در روستاها تعریف مداخله ریش سفیدها جور دیگری است . وقتی وارد عمل میشوند یعنی میخواهند زن را ساکت کرده و به سکوت و مدارا دعوت کنند تا مطیع و فرمانبر بهتری باشد . چون بیشتر مداخله بزرگان قوم بر پایه تحمل و مدارای زن در برابر خشونت شکل گرفته است .
برابر با آنچه سازمان ملل اعلام کرده، تنها دو درصد زمینهای کشاورزی متعلق به زنان جهان است، این در حالی است که بیش از نیمی از محصولات غذایی جهان را زنان تولید میکنند . دبیرکل سازمان ملل متحد معتقد است نقش زنان روستایی در پیشبرد اهداف برابری جویانه میان همه شهروندان نقش کلیدی ایفا میکند .
در سالهای اخیر در سراسر جهان، روند خالی شدن روستاها از جمعیت، روند صعودی داشته است . بیشتر کسانی که روستاها را ترک میکنند، مردان هستند که برای یافتن شغل به شهرها میروند. با خروج مردان از روستاها، زنان روستاها را اداره میکنند و فعالیت اقتصادی میکنند .
در مناطق روستایی تفکیک جنسیتی نیروی کار وجود دارد . زنان روستایی اغلب در مشاغل غیررسمی و پاره وقت، فصلی و با درآمد پایین هستند . در مقایسه با زنان شاغل در مناطق شهری، این زنان از حقوقشان در زمان بارداری ( مرخصی با حقوق زایمان ) محروم هستند. همچنین زنان روستایی به ندرت دارای قرارداد کاری بوده و بطور مستمر از بیکاری میترسند . کار اضافه، اذیت و آزار روانی و فیزیکی، مزاحمتهای جنسی و شرایط کاری ناامن، وضعیت نامساعد کاری را برای زنان روستایی ایجاد کرده است .
بیسوادی و یا کم سوادی و نداشتن استقلال مالی آنها را در معرض خطر و حتی باور کردن طبیعی بودن تبعیضها و ظلیهایی قرار میدهد که گاه برای فرار از آن دست به خودکشی و خودسوزی میزنند . در حالی که اگر این زنان توانمند شده و با حقوق خود آشنا باشند برای رهایی به خودسوزی و خودکشی دست نمیزنند . فرمانداریها و استانداریها، بهزیستی و وزارت جهادو کشاورزی و مرکز امور زنان و خانواده برای کمک به زنان روستایی برنامه جامع و مدونی در دست ندارند .
