پزشکان ایران حاضر به کار در زندان‌ها نیستند

اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها در ایران، روز سه‌شنبه (۱۹ مرداد / ۹ اوت) گفت که برخی پزشکان این کشور مایل به کار در زندان‌ها نیستند. او از وزارت بهداشت خواست که به زندان‌ها همچون “نقاط محروم” نگاه کند و “خدمات را به داخل زندان تسری دهد”.

پیش از این خود وزیر بهداشت جمهوری اسلامی در تاریخ ۳ مرداد به وضع بهداشتی ۴ زندان بزرگ استان البرز اعتراض کرده و گفته بود: «تراکم در زندان‌ها، کمبود فضا و جای مناسب باعث گسترش بیماری‌های واگیر است و زندانیان و خانواده‌هایشان با این شرایط در معرض خطر قرار می‌گیرند.»

این برای چندمین بار بود که حسن قاضی‌زاده هاشمی از وضعیت بهداشتی زندان‌های ایران انتقاد می‌کرد. او از جمله در سال ۱۳۹۳ پس از بازدید از زندان قزل‌حصار در در وب‌سایت شخصی خود به صحنه‌های “تکان‌دهنده و آزاردهنده” اشاره کرده بود.

او همچنین درباره مشقت‌بار بودن کار در زندان‌ها برای پزشکان نوشته بود: «فکر پزشکان مشغول به کار در زندان‌ها که با مشکلات بهداشتی و خطرات ناشی از بیماری‌های مختلف درگیر هستند و ماهانه حدود ١‌میلیون و ٣٠٠‌هزار تومان حقوق می‌گیرند، خواب از چشمانم ربود.»

زندانیان نیز عضو جامعه‌اند

رئیس سازمان زندان‌ها در گفتگو با خبرگزاری مهر ضمن اشاره به ابراز نگرانی وزیر بهداشت گفت که سازمان زندان‌ها نیز این نگرانی را نسبت به مجموعه بهداشت و درمان کشور دارد و معتقد است که همه افراد در ایران باید از بهداشت و درمان برخوردار باشند. او دولت و وزارت بهداشت را مسئول رسیدگی به مسائل بهداشت و درمان زندان‌ها دانست.

اصغر جهانگیر در توضیح علت عدم تمایل پزشکان برای کار در زندان‌ها به “طرح پزشک خانواده” اشاره کرد و گفت که اجرای این طرح عاملی بوده برای آنکه شمار پزشکانی که حاضر به کار در زندان‌ها باشند کاهش یابد.

جهانگیر گفت: «در بیرون از زندان‌ها یعنی در مجموعه دولت پول بسیار خوبی به پزشکان شرکت کننده در این طرح داده می‌شود و این در حالی است که پزشکانی که با سازمان زندان‌ها قرارداد می‌بندند، یک دهم این مبلغ را دریافت می‌کنند.»

طرح پزشک خانواده و بیمه روستایی با هدف “دسترسی عادلانه همه افراد جامعه ایران به خدمات درمانی” از سال ۱۳۹۱ توسط وزارت بهداشت به اجرا گذاشته شد. برای اجرای این طرح مراکزی با حضور پزشک، پرستار و ماما در تمام نقاط کشور پیش‌بینی شد. همچنین سرپرست هر خانواده می‌بایست یک پزشک عمومی را از میان پزشکانی که توسط ستاد اجرایی برنامه پزشک خانواده معرفی شده‌اند، به عنوان پزشک خانواده خود انتخاب، و نزد او ثبت‌نام کند. پس از آن، اعضای خانواده می‌توانستند از سطوح مختلف خدمات این برنامه از جمله ویزیت، تزریقات و هزینه‌های دارویی مورد قبول بیمه، به طور رایگان برخوردار شوند.

رئيس سازمان زندان‌ها گفت که دولت برای پزشکان شرکت‌کننده در طرح یاد شده پول خوبی پرداخت می‌کند، در حالی‌که پزشکانی که با سازمان زندان‌ها قرارداد می‌بندند، یک دهم این مبلغ را دریافت می‌کنند.

جهانگیر گفت که طرح پزشک خانواده باید شامل زندانیان نیز بشود و دولت باید زندان‌ها را مانند مناطق محروم در ایران و پزشکان شاغل در زندان‌ها را مثل سایر پزشکان شرکت‌کننده در طرح پزشک خانواده بداند.

پیشنهاد استفاده از نیروهای نظام وظیفه

رئيس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز روز سه‌شنبه در واکنش به سخنان رئيس سازمان زندان‌ها گفت: «محیط زندان به گونه‌ای است که اغلب پزشکان‌ تمایلی به ارایه خدمت در آن محیط را ندارند لذا می‌طلبد که مزایایی برای حضور و خدمت‌رسانی آنها در زندان فراهم شود.»

علی نوبخت پیشنهاد کرد که در زندان‌ها از نیروی افرادی آموزش‌دیده در عرصه‌های بهداشتی و بهداری استفاده شود که باید دوره‌ای را به شکل وظیفه یا خدمات اجباری در نیروی انتظامی بگذرانند.

او گفت نیازی نیست از پزشکان خانواده که “برای خود تعرفه خاصی دارند” در زندان‌ها استفاده شود، بلکه “می‌توان از ظرفیت اطبایی که خدمات قانونی خود را می‌گذرانند در زندان‌ها استفاده کرد، به گونه‌ای که برخی‌ها خدمات نظامی و انتظامی خود را می‌توانند در زندان‌ها بگذرانند”.

این نظر علی نوبخت در تقابل با عقیده حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت هم هست که در وب‌سایت شخصی خود نوشته است: «دلیلی ندارد که پزشک خانواده را در زندان‌ها نداشته باشیم و دلیلی نیست که غربالگری که به صورت رایگان در حاشیه شهرها ایجاد کرده‌ایم، در زندان‌ها نداشته باشیم. لازم است خدمات پزشک خانواده در زندان‌ها گسترش یابد.»

معضل محیط زندان و اختلالات روانی

اگرچه هنگام بحث درباره وضعیت بهداشت و درمان زندانیان توجه عموم به طور معمول به بیماری‌های واگیردار جلب می‌شود، اما یکی از مشکلات مهم زندانیان فشارهای روحی‌ای است که در زندان تحمل می‌کنند و خود منجر به تضعیف قدرت مقاومت بدن و شدت گرفتن هر بیماری‌ای می‌شود.

رئيس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت تاکید کرد که منظور از بهداشت در زندان‌ها، بهداشت روانی زندانیان نیز هست.

طبق اعلام اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها، تعداد زندانیان در ایران در سال ۱۳۹۴ سه برابر ظرفیت زندان‌ها بوده است. در مقاله‌ای با عنوان “بررسی وضع اختلالات روانی در زندان‌ها” که وب‌سایت سازمان زندان‌ها منتشر کرده آمده است: «بازپروری زندانيان و برگرداندن يك فرد زندانی كه مشكلات روان‌شناختی نداشته باشد پس از طی دوران محكوميت به آغوش خانواده در جامعه می‌تواند يكی از مهمترين روش‌های كاهش جرم و جنايت و حفظ بقای خانواده در جامعه باشد.»

در این مقاله همچنین می‌خوانیم که حدود ۵۲ درصد زندانیان در زندان‌های استان تهران از اختلالات روانی رنج می‌برند.