لزوم مقابله با بی‌کیفری مرتکبان خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه

فرستنده خبر نوید احمد فخرالدین ۰۱ تير ۱۳۹۵ 

در فوریه سال جاری یک دادگاه ملی در گواتمالا، دو نیروی نظامی سابق این کشور را محکوم به ارتکاب «برده‌گیری جنسی» در جریان مخاصمات داخلی این کشور کرد. این نخستین بار بود که یک دادگاه ملی مبادرت به صدور حکم محکومیت برای ارتکاب خشونت جنسی در جریان یک مخاصمه داخلی و غیربین‌المللی کرده و ازاین‌رو، یک رویداد مهم قلمداد می‌شود.
به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی مقابله با خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه، دبیرکل ملل متحد بر لزوم پایان دادن به بی‌کیفری مرتکبان اشکال مختلف خشونت جنسی از جمله تجاوز به عنف و سایر اشکال خشونت جنسی تأکید کرد. 

به گزارش مهرخانه، خشونت جنسي (1) شامل اعمال جنسي است كه ملازم با خشونت عليه افراد انساني است. عبارت «خشونت جنسي» تا قبل از تصويب اساسنامه ديوان كيفري بين‌المللي، در ساير اسناد بين‌المللي مربوط نيامده و فقط «تجاوز» به عنوان جنايتي جداگانه تصريح شده بود و ساير اشكال خشونت‌ جنسي، در ذيل عنوان «ساير اعمال غيرانساني» مورد توجه قرار مي‌گرفت.

اما در حال حاضر بند ز پاراگراف 1 ماده 7 اساسنامه ديوان كيفري بين‌المللي بيان مي‌كند: تجاوز جنسي، برده‌گيري جنسي، فحشاي اجباري، حاملگي اجباري، عقيم‌كردن اجباري يا هر شكل ديگر از خشونت جنسي با شدت مشابه، جنايت عليه بشريت است. اين ماده با تصريح و شمارش برخي مصاديق خشونت‌ جنسي، گام بسيار مهمي در تبيين و شناسايي اين جنايت قلمداد می‌شود.

بنا به اذعان دبیرکل ملل متحد، امروزه در عرصه مخاصمات مسلحانه، ارتکاب اشکال مختلف خشونت جنسی و تجاوز، به عنوان یک ابزار جنگی در سطح گسترده توسط طرفین مخاصمات مسلحانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در فوریه سال جاری یک دادگاه ملی در گواتمالا، دو نیروی نظامی سابق این کشور را محکوم به ارتکاب «برده‌گیری جنسی» در جریان مخاصمات داخلی این کشور کرد. این نخستین بار بود که یک دادگاه ملی مبادرت به صدور حکم محکومیت برای ارتکاب خشونت جنسی در جریان یک مخاصمه داخلی و غیربین‌المللی کرده و ازاین‌رو، یک رویداد مهم قلمداد می‌شود. نهادها و سازمان‌های حقوق بشری فعال زنان در کشور گواتمالا به‌جد از رأی صادره توسط این دادگاه استقبال کردند.

در «برده‌گيري جنسي» مرتكب با اعمالي چون خريد، فروش، كرايه‌دادن، معاوضه و اعمال مشابه عليه ديگري، براي خود حق مالكيت قايل مي‌شود و موجب درگيرشدن شخص يا اشخاص قرباني در يك يا چند عمل جنسي مي‌گردد. نمونه‌هايي از اين جنايت در جنگ جهاني دوم و نيز وقايع اخير در يوگسلاوي سابق و رواندا ارتكاب يافته است.

در مارس سال جاری همچنین دیوان بین‌المللی کیفری، برای نخستین‌بار حکم محکومیت خود را برای جرایم جنسی و جنسیتی صادر کرد. در جریان این رسیدگی، از حضور و مشارکت فعال زنان قربانی و نیز زنان فعال در عرصه حقوق بشر، به عنوان شهود، دعوت به‌عمل آمد.

بنا به اذعان دبیرکل ملل متحد، اهتمام جامعه بین‌المللی به مقابله با بی‌کیفری جرایم جنسی و اشکال مختلف خشونت جنسی در عرصه مخاصمات مسلحانه، می‌تواند اقدام مؤثری در جهت تضمین برخورداری زنان از حقوق بشر و نیز تضمین برخورداری زنان از حق شنیده‌شدن باشد.

هنوز زمان زیادی از ربایش بالغ بر 200 دختر در کشور نیجریه نگذشته و همچنان شاهد آن هستیم که ارتکاب اشکال مختلف تجاوز و خشونت جنسی به عنوان یکی از شیوه‌های متداول جنگی و نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در 19 زوئن سال 2015، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به موجب قطعنامه صادره (2) این موضوع را به تصویب رساند و 19 ژوئن هر سال به عنوان «روز جهانی مقابله با خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه» به رسمیت شناخته شد تا از این ظرفیت برای پایان‌دادن به اشکال مختلف خشونت جنسی در مخاصمات مسلحانه استفاده شود و اقدامی مؤثر در جهت ارتقای برخورداری زنان و دختران از حقوق بشر و مقابله با نقض جدی حقوق بشر آنان باشد (3).