حجاب در ایران، اختیاری باشد یا اجباری؟

ارسال کننده : مونیکا قریشی 20خرداد

کانون زنان ایرانی :آی‌پُز، طی یک نظرسنجی تلفنی، ارزیابی مردم را در مورد دلایل لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب توسط زنان مورد بررسی قرار داده است. مطابق یافته‌های این نظرسنجی 42 درصد از ایرانی‌ها با این گزاره موافق‌اند که حجاب امری اختیاری است و هر کس خودش باید تصمیم بگیرد که آن را رعایت کند یا خیر. 38 درصد با این گزاره موافقند که حجاب باید امری اجباری باشد چون اسلام چنین چیزی خواسته است و 15 درصد هم با این گزاره موافق هستند که خانم‌ها باید باحجاب باشند چون قانون چنین چیزی خواسته است. 5 درصد هم شامل کسانی می‌شوند که گفته‌اند نظری ندارم، نمی‌دانم یا پاسخ‌‌های متفرقه داده‌اند.

برای بررسی پاسخ‌ها بر حسب ویژگی‌های فردی و اجتماعی پاسخگویان آنان را به دو گروه تقسیم کرد‌ه‌ایم. گروه اول کسانی هستند که موافق اختیاری بودن رعایت حجاب‌اند به این معنی که می‌گویند هر کس خودش باید تصمیم بگیرد حجاب را رعایت کند یا خیر. گروه دوم کسانی هستند که موافق اجباری بودن رعایت حجاب به دلایل دینی و یا قانونی‌اند.

بررسی پاسخ‌ها بر حسب ویژگی‌های فردی و اجتماعی پاسخگویان نشان می‌دهد که دو متغیر تحصیلات دانشگاهی و سطح «توسعه انسانی» منطقه سکونت پاسخ گویان با باورهای آنان در مورد حجاب اختیاری یا اجباری رابطه معنی داری نشان می‌دهد. افراد دارای تحصیلات دانشگاهی (در مقایسه با افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی) بیشتر موافق حجاب اختیاری‌‌اند و به هر میزان که «شاخص توسعه انسانی» در استان محل سکونت پاسخگویان بیشتر است، آنان به حجاب اختیاری بیشتر از حجاب اجباری تمایل نشان می‌دهند.

ارزیابی لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب بر اساس جنس از نظر آماری بین جنس پاسخگویان و موافقت آنان با گزاره اجباری یا اختیاری بودن حجاب، رابطه معنی داری مشاهده نمی‌شود. با این همه زنان کمی بیشتر از مردان طرفدار حجاب اجباری (بر اساس دین یا قانون) هستند.

ارزیابی لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب بر اساس سن سن پاسخ‌گویان و موافقت آنان با گزاره اجباری یا اختیاری بودن حجاب نیز بیانگر رابطه معنی‌دار نیست. با این حال مقایسه گروه‌های سنی نشان می‌دهد که گزاره حجاب اختیاری در میان گروه سنی 18 تا 29 سال بیشتر از گروه‌های سنی مسن‌تر طرفدار دارد.

ارزیابی لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب بر اساس تحصیلات دلنشگاهی موافقت با گزاره اجباری یا اختیاری بودن حجاب با تحصیلات دانشگاهی پاسخ‌دهندگان، از نظر آماری رابطه معنی‌داری را نشان می‌دهد. افراد با تحصیلات دانشگاهی، بیش از افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی بر این باورند که حجاب امری اختیاری است که اشخاص خود باید در مورد رعایت یا عدم رعایتش تصمیم بگیرند (51 درصد به 49 درصد). در عین حال 60 درصد افراد فاقد تحصیلات دانشگاهی از حجاب اجباری (بر اساس دین یا قانون) حمایت می‌کنند و 40 درصد طرفدار حجاب اختیاری هستند.

نمودار تحصیلات دانشگاهی

ارزیابی لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب بر اساس سطح توسعه انسانی منطقه محل سکونت سطح «توسعه انسانی» منطقه سکونت پاسخ گویان با موافقت آنان با گزاره اجباری یا اختیاری بودن حجاب رابطه‌معنی داری نشان می‌دهد. به این ترتیب که هر قدر مقدار «شاخص توسعه انسانی» در استان محل سکونت پاسخگویان بیشتر است تمایل آنان به حجاب اختیاری نیز بیش از تمایل به حجاب اجباری (خواه بر حسب دین خواه بر حسب قانون) است.

روش اجرای نظرسنجی

این نظرسنجی طی روزهای 17 تا 19 خرداد سال ۹۳ انجام شده است.

پاسخگویان این نظرسنجی از میان کلیه ساکنان بالاتر از ۱۸ سال مناطق شهری و روستایی سراسر کشور با نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده‌اند.

نمونه‌گیری به صورت مرحله‌ای طبقه‌بندی شده در سطح استان‌ها است. دارندگان تلفن‌های ثابت و همراه در سطح کل کشور واحد نمونه را تشکیل می‌دهند. حجم نمونه 600 نفر است.

یافته‌های نظرسنجی را می توان با اطمینان ۹۵ درصد و در فاصله‌ی اطمینان 4 درصد به کل افراد بالای ۱۸ سال ساکن ایران تعمیم داد.

مصاحبه‌ها به صورت تلفنی و با پرسشگران آموزش دیده در طول ساعات فعال هرروز انجام شده است.

ملاحظه

ارزیابی لزوم رعایت یا عدم رعایت حجاب بر اساس متغیرهای جنس، سن، سطح تحصیلات و منطقه محل سکونت، تنها در میان آن دسته از پاسخ‌گویان انجام شده است که در پاسخ به این سئوال نظر مشخصی ابراز داشته‌اند.

شاخص «توسعه انسانی»، مقداری بین صفر تا یک است که بر حسب وضعیت آموزشی، بهداشتی و اقتصادی هر منطقه مشخص محاسبه می‌شود. در تحلیل نتایج این نظرسنجی، منطقه محل سکونت پاسخ‌گویان بر اساس شاخص توسعه انسانی به 3 گروه «بالا»، «متوسط» و «پایین» تقسیم‌بندی شده است. استان‌هایی مانند تهران و اصفهان داری شاخص توسعه انسانی بالا، استان‌هایی مانند فارس و مازندران داری شاخص توسعه انسانی متوسط و استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان یا لرستان دارای شاخص توسعه انسانی پایین منظور شده‌اند.

این نظرسنجی به سفارش «زنان تی وی» انجام شده است.