۱۵ فروردین۱۴۰۴-ایران وایر
«مهرنگ بلوچ»، در فهرست «مجله تایم» و «بی‌بی‌سی» به‌عنوان یکی از زنان تاثیرگذار شناخته شد.
سال‌ها مبارزه این دو زن علیه ناپدیدسازی قهری در بلوچستان، اکنون بهانه‌ای برای سرکوب بیشتر آنان شده است. «مهرنگ بلوچ»، که در فهرست «مجله تایم» و «بی‌بی‌سی»، به‌عنوان یکی از زنان تاثیرگذار شناخته شده، و «سمی دین بلوچ»، برنده جایزه «مدافعان خط مقدم»، در فروردین۱۴۰۴ بازداشت شدند. مهرنگ بلوچ همچنان در زندان به‌سر می‌برد، اما سمی دین بلوچ در ۱۳فروردین آزاد شد.
بلوچستان؛ منطقه‌ای درگیر نقض حقوق‌بشر
بلوچستان، واقع در جنوب‌غربی پاکستان و هم‌مرز با جنوب شرق ایران، دهه‌هاست که با نقض گسترده حقوق‌بشر، از جمله ناپدیدسازی‌های قهری، قتل‌های فراقضایی و سرکوب کنش‌گران، مواجه است. در این میان، زنانی مانند مهرنگ و سمی دین بلوچ، با وجود تهدیدها، به مبارزه خود برای عدالت ادامه می‌دهند.
در ۲فروردین۱۴۰۴، ۲۲مارس ۲۰۲۵، مهرنگ بلوچ در جریان یک اعتراض مسالمت‌آمیز در کویته بازداشت شد. دولت پاکستان او و دیگر کنش‌گران بازداشتی را به «تحریک خشونت» متهم کرد. دو روز بعد، در ۴فروردین، سمی دین بلوچ نیز در یک تجمع اعتراضی مسالمت‌آمیز در کراچی بازداشت شد. مدت بازداشت او طبق قانون «حفظ نظم عمومی» (MPO) سی روز اعلام شده بود.
سازمان‌های حقوق‌بشری، از جمله «عفو بین‌الملل»، این بازداشت‌ها را محکوم کرده و خواستار آزادی فوری آن‌ها شدند. در نهایت، سمی دین بلوچ در ۱۲ فروردین آزاد شد، اما بازداشت این دو زن نگرانی‌ها را درباره سرکوب بیشتر کنش‌گران بلوچ افزایش داده است.
مهرنگ بلوچ؛ یک‌عمر مبارزه با ناپدیدسازی قهری
در اکتبر ۲۰۲۴، «مجله تایم»، مهرنگ بلوچ به‌عنوان یکی از ۱۰۰ رهبر نوظهور تأثیرگذار جهان معرفی کرد، اما مقامات پاکستانی مانع سفر او به نیویورک برای شرکت در این مراسم شدند و گذرنامه‌اش را ضبط کردند. همان‌سال، «بی‌بی‌سی» نیز او را در فهرست صد زن منتخب خود قرارداد.
مهرنگ بلوچ، متولد ۱۹۹۳، از دوران جوانی شاهد سرکوب و ناپدید سازی‌های قهری در بلوچستان بود. پدرش، «عبدالغفار لانگو»، در سال ۲۰۰۹ توسط نیروهای امنیتی پاکستان ربوده شد و دو سال بعد، جسدش با نشانه‌های شکنجه کشف شد. این واقعه، تاثیر عمیقی بر مهرنگ داشت و او را به کنش‌گری حقوق‌بشری سوق داد. در ۲۰۱۷، برادرش نیز ربوده و پس از مدتی آزاد شد.
در سال ۲۰۱۹، مهرنگ بلوچ، «کمیته همبستگی بلوچ» (BYC) را تاسیس کرد که هدف آن آگاهی‌بخشی درباره ناپدیدسازی‌های قهری و دفاع از حقوق‌بشر در بلوچستان است. در سال ۲۰۲۳، او راهپیمایی «علیه نسل‌کشی بلوچ‌ها» را از «تربت» به «اسلام‌آباد» را رهبری کرد، اما این اعتراض با سرکوب نیروهای امنیتی مواجه شد.
ناپدیدسازی‌های قهری همچنان یکی از جدی‌ترین موارد نقض حقوق بشر در بلوچستان است. طبق گزارش «شورای حقوق بشر بلوچستان»، در نیمه اول ۲۰۲۴، دست‌کم ۳۰۶ مورد ناپدیدسازی قهری و ۲۰۵ قتل در این منطقه ثبت شده است. علاوه بر این، در ژانویه ۲۰۱۴، کشف «گورهای دسته‌جمعی در توتک خضدار» که حاوی بیش از۱۰۰ جسد بود، توجه بین‌المللی را به نقض حقوق بشر در این منطقه جلب کرد.
به همین دلیل، ۲۵ ژانویه، توسط «کمیته همبستگی بلوچ» به‌عنوان «روز یادبود نسل‌کشی بلوچ» اعلام شد و هر ساله مراسمی برای گرامی‌داشت یاد قربانیان برگزار می‌شود. در ۲۰۲۵، مهرنگ و سمی دین بلوچ گردهمایی بزرگی را در «دالبندین، چاغی» برای افزایش آگاهی درباره ناپدیدشدگان قهری سازمان‌دهی کردند.
مهرنگ بلوچ همچنان در زندان پاکستان به سر می‌برد.
سمی دین بلوچ؛ صدای ناپدیدشده‌های بلوچ
سمی دین بلوچ، کنش‌گر حقوق‌بشر از رهبران کمیته «صدای افراد مفقود بلوچ (VBMP)» در سال ۱۹۹۸ به‌دنیا آمد. پدرش، دکتر «دین محمد بلوچ»، در ژوئن ۲۰۰۹ ناپدید شد و تاکنون خبری از او در دست نیست. سمی دین از سن ۱۰ سالگی برای آزادی پدرش تلاش کرد و به مرور به یکی از رهبران کمیته صدای افراد مفقود بلوچ تبدیل شد.
این زن کنش‌گر، به‌دلیل فعالیت‌های حقوق بشری‌اش، در سال ۲۰۲۴ جایزه «مدافعان خط مقدم» را دریافت کرد. او در سپتامبر ۲۰۲۴، در جلسه شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد سخنرانی کرد و به نقض حقوق‌بشر در بلوچستان پرداخت. با این حال، پس از بازگشت به پاکستان، با محدودیت‌های سفر مواجه شد و اعلام کرد که به‌دلیل این محدودیت‌ها نتوانسته در برخی نشست‌های بین‌المللی شرکت کند.
سمی دین بلوچ پس از هشت روز بازداشت، از زندان آزاد شد و دکتر مهرنگ بلوچ همچنان در زندان به سر می‌برد.
مرور سرگذشت آن‌ها و انگیزه‌هایشان در مبارزه‌ای مداوم با ناپدیدسازی قهری در بلوچستان به‌وضوح نشان می‌دهد که زندان و حبس نمی‌تواند مسیر کنش‌گری آن‌ها را مسدود کند؛ دو زن شناخته‌شده که رنج ناپدیدسازی قهری را زندگی کرده‌اند و حالا زیر سرکوب، هزینه می‌پردازند.
