تحمیل پوشش اجباری به بیماران؛ لباس مخصوص از ماموگرافی تا کولونوسکوپی

۱۸.خرداد.۱۴۰۳کیهان

بر اساس اعلام مجید محمدیان مسئول «دبیرخانه انطباق، عفاف و حجاب معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت»، برای ۲۳ نوع خدمات در ۱۰ رشته تخصصی پزشکی از جمله لباس اتاق عمل، لباس زیر، شلوار جهت انجام کولونوسکوپی، سونوگرافی کانال رحمی، سونوگرافی سینه، ماموگرافی، پیراهن مخصوص شیردهی، مقنعه و لباس‌هایی طراحی و دستور استفاده از آنها ابلاغ شده است. او گفته این اقدام برای «حفظ کرامت، حقوق و امنیت روانی بیماران» بوده و مدعی شده بانوان سال‌هاست از نبود پوششی استاندار برای پوشاندن نقاط مختلف بدن در شماری از خدمات بالینی و تصویر برداری «نگران و گله‌مند» هستند. مجید محمدیان تأکید کرده با توجه به وجود خدمات مختلفی که در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی برای انجام بررسی‌های تشخیصی و یا اعمال جراحی وجود دارد، بیماران باید از لباس‌های مخصوصی که با نوع خدمات مربوطه مطابقت دارد، استفاده کنند. جمهوری اسلامی به بهانه «حجاب» محدودیت‌های گسترده‌ای را در دستور کار قرار داده که از دانش‌آموزان و دانشجویان تا وزارتخانه‌های مختلف ملزم به رعایت آنها هستند. بخش زیادی از محدودیت‌های اجتماعی و اسلامی‌سازی فضای جامعه از طریق«لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب» معروف به «لایحه حجاب و عفاف» صورت می‌گیرد. این لایحه بیش از یک سال پیش از سوی قوه قضاییه تدوین و پس از تصویب در هیئت دولت برای تصویب نهایی و قانونی شدن به مجلس شورای اسلامی رفت اما همچنان بین مجلس و شورای نگهبان در رفت و آمد است. به تازگی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز این لایحه را تأیید کرده است. اجرای آزمایشی این لایحه از پاییز ۱۴۰۲ به مدت سه سال آغاز شد. در این لایحه وزارتخانه‌ها و نهادها و سازمان‌های مختلف حکومتی وظایفی را برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف بر عهده دارند. بر اساس این لایحه، وزارت بهداشت باید چیدمان اداری در ساختمان‌های ستادی بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و سایر مراکز مربوط به این وزارتخانه را بر اساس حفظ حدود حریم شرعی بین کارمندان زن و مرد و ایجاد محیط اختصاصی جهت ارائه خدمات پزشکی طراحی کند. در دستورالعمل مرتبط با وزارت بهداشت در  لایحه حجاب و عفاف آمده «بازنگری، اصلاح، و اجرای دستورالعمل‌های رفتاری و آیین‌نامه نحوه پوشش اساتید، دانشجویان و کارکنان همگن و غیرهمگن (اعم از پزشکان، کارکنان مراکز درمانی و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی و مراکز دانشگاه و مراکز تابعه آن (اعم از بیمارستان، درمانگاه، داروخانه، آزمایشگاه و…) در بخش‌های تشخیص و درمان در خصوص رعایت عفاف و حجاب و اجرای کامل قانون انطباق امور پزشکی و بازنگری و کارآمدسازی شاخص‌ها و مراعات اصول آن در فرآیند اعتباربخشی بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی مطابق احکام این قانون.» در بخش دیگری از شرح وظایف این وزارتخانه آمده «ابلاغ و نظارت بر دستورالعمل‌های اجرایی جهت رعایت عفاف و حجاب و حفظ حریم اخلاقی بیماران و همراهان در محیط‌های آموزشی یا درمانی دولتی و غیردولتی.» این لایحه همچنین تأکید کرده که «طراحی چیدمان اداری در ساختمان‌های ستادی بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و سایر مراکز مربوط به وزارت بهداشت بر اساس حفظ حدود حریم شرعی بین کارمندان زن و مرد و ایجاد محیط اختصاصی جهت ارائه خدمات پزشکی جز در موارد استثنا که حضور نامحرم در آن‌ها ناگزیر است. در پی همین شرح وظایف، وزارت بهداشت شهریورماه سال گذشته «مصادیق پوشش» را بازنگری و برای سال تحصیلی ۱۴۰۳ – ۱۴۰۲ به دانشگاه‌ها ابلاغ کرد. وزارت بهداشت اعلام کرد این ابلاغیه «به منظور قانونمندی و استانداردسازی رفتار و پوشش دانشجویان و دستیاران دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور» انجام شده است. در بخشی از این ابلاغیه آمده بود «لازم است کلاس‌های درس دانشجویان و دستیاران دختر و پسر در دو ردیف جداگانه تشکیل شود.» همچنین تأکید شده بود «رعایت حدود شرعی در نگاه و گفتگو با نامحرم و رعایت شئونات اخلاقی، اجتماعی و دانشجویی در محیط‌های بالینی بسیار ضروری است. دانشجویان و دستیاران باید از اعمال و رفتار خلاف شئون اسلامی، دانشجویی و اخلاق حرفه ای خودداری کند.» در بخشی دیگری از این بخشنامه آمده که استعمال دخانیات، جویدن آدامس، استفاده از ادکلن و عطر و لوازم آرایش با رنگ تند و عینک آفتابی، و زینت آلات مغایر با شرع مقدس اسلام نیز برای دانشجویان علوم پزشکی در محیط دانشگاه و بیمارستان ممنوع اعلام شده است. این شیوه‌ نامه افزوده که هر گونه پوشش کوتاه یا تنگ، مانتو جلو باز، جنس حریر، تور و یا لباس‌های یقه باز که بدن را نمایان سازد، و استفاده از پیشانی بند، شال، دستمال گردن، کمربند، انگشتر و کیف‌هایی که دارای نقوش و نوشته‌هایی با حروف لاتین و زننده و یا دارای علائم گروه‌های انحرافی، و همچنین کلاه بدون مقنعه و روسری ممنوع است. همچنین «هرگونه تتو (خالکوبی) صورت (لب، ابرو و چشم) و در نواحی قابل رویت (دست‌ها و صورت و …) و سوراخ کردن اعضای بدن نظیر حلقه و نگین در بینی» ممنوع اعلام شده است. این شیوه‌نامه در فعالیت دانشجویان در شبکه‌های اجتماعی هم دخالت کرده و نوشته که «استفاده از هرگونه پروفایل بدون پوشش و یا پوشش‌های نامناسب در فضای مجازی ممنوع است.