ایران وایر
طی چهار دهه گذشته، «ورزش و زنان» ایران در تاریک‌خانه قرار گرفت و درهای ورزشگاه‌های کشور به روی زنان بسته شد. ابتدا تمامی ورزش‌ها و پس از آن رشته‌هایی خاص مانند ژیمناستیک، بوکس، شنا، پاتیناژ و اسکی به صورت حرفه‌ای و دوچرخه‌سواری و موتورسواری به صورت غیرحرفه‌ای در شهرها ممنوع شدند.
موضوع اما فقط در محرومیت‌های زنان ایران از ورزش باقی نماند، آن‌ها طی سال‌های اخیر مورد تعرض‌های جنسی، سوءاستفاده‌های مدیران، اتهامات اخلاقی و استفاده ابزاری در راستای منویات نظام قرار گرفتند و بودجه‌هایی که از سوی نهادهای بین‌المللی برای آن‌ها در نظر گرفته شده بود، ناپدید شدند.
در این گزارش، به بخشی از نشانه‌های ثبت شده از این موارد می‌پردازیم.
سوء استفاده از عکسهای خصوصی، تهدید به افشاگری اخلاقی
دوم مهر ۱۳۹۶، «گلنار وکیل گیلانی»، رییس فدراسیون چوگان پس از ۱۷ ماه ریاست بر این فدراسیون، از این سمت کنار گذاشته شد.
یک روز پس از عزل مدیر زن ۳۷ ساله که جوان‌ترین مدیر در میان روسای فدراسیون‌های ورزشی محسوب می‌شد، اخباری در مورد اعمال فشار به او برای برکناری وی به گوش رسید.
گلناز وکیل گیلانی یک روز بعد به سایت «انتخاب» گفت دلایل برکناری او غیر ورزشی و حتی غیر اخلاقی بوده است.
وکیل گیلانی به خبرگزاری «میزان» گفته بود: «متاسفانه مسوولان ورزش کشور عکسهای خصوصی من را منتشر کردند. من می‌دانم این کار را چه کسی انجام داده است اما نمی‌خواهم نامی از او ببرم.»
کمی بعد مشخص شد که «محمدرضا داورزنی»، از فرماندهان پیشین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، معاون آن زمان وزارت ورزش و جوانان که هم‌اکنون ریاست فدراسیون والیبال را برعهده دارد، وکیل‌گیلانی را با عکسهای خانوادگی و خصوصی او برای استعفا از سمت خود تحت فشار قرار داده و تهدید کرده بود.
گلنار وکیل‌گیلانی آذر سال ۱۳۹۶ به روزنامه «اعتماد» گفت: «آقای داورزنی چندین بار بنده را به دفتر خودش فرا خواند و هر بار می‌گفت که اگر استعفا ندهم، عکسهای خصوصی من در تلگرام منتشر خواهند شد! او عملا بنده را تهدید می‌کرد و می‌گفت چرا در عکس‌ها حجاب ندارم و من هربار توضیح می‌دادم که آن عکس‌ها کاملا خصوصی هستند و بدون اجازه من برای شما فرستاده شده‌اند. اما او توجهی به توضیحات من نمی‌کرد.»
بهمن ۱۳۹۹، «شادی پریدر»، نخستین استاد بزرگ زنان ایران در شطرنج، نایب رییس فدراسیون شطرنج و عضو کمیسیون روابط بین‌الملل کمیته ملی المپیک ایران نیز با همان روش برکنار شد. این بار «مهدی علی‌نژاد»، جانشین محمدرضا داورزنی در معاونت توسعه ورزش قهرمانی و حرفه‌ای وزارت ورزش و جوانان یک زن را با عکسهای خصوصی او تهدید کرد و برای کناره‌گیری از فدراسیون شطرنج زیر فشار گذاشت.
شادی پریدر همان زمان در استوری اینستاگرام خود مدیران وزارت و فدراسیون را «بی‌آبرو» خواند و برکناری خود را «لکه ننگ» بر تاریخ وزارت ورزش دانست.
بهمن همان سال، «آسو جواهری»، داور بین‌المللی فوتبال زنان ایران به دلیل آن چه «پژوهش‌گری در زمینه جامعه‌شناسی ورزش» و «مطالعات جنسیت و اقتصاد سیاسی در ورزش» اعلام شده است، از داوری در فوتبال محروم شد. دپارتمان داوری فدراسیون فوتبال ایران فعالیت‌های اجتماعی و انتخاب سوژه‌های پژوهش‌گری خانم جواهری را مغایر با دیدگاه‌های فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی دانسته بود.
سلطه حجاب اجباری، بازیچه‌های پروپاگاندای نظام
فشار برای تحمیل «حجاب اجباری» به ورزشکاران زن ایران طی چهار دهه پس از انقلاب تبدیل به بخشی از مدیریت ورزش سیاسی ایران شده است.
آیت‌الله «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی در تمامی ملاقات‌های خود با ورزشکاران و مدال‌آوران ایران، موضوع حجاب زنان ورزشکار را ستایش کرده و بر آن تاکید کرده است. آخرین بار، او در دیدار با مدال‌آوران رقابت‌های المپیک و پارالمپیک توکیو گفته بود: «حجاب ورزشکاران زن ایرانی راه را برای ورزشکاران زن کشورهای اسلامی نیز هموار کرده است؛ به‌گونه‌ای که اکنون بانوان ورزشکار بیش از ۱۰ کشور اسلامی با رعایت حجاب در میادین ورزشی حاضر می‌شوند.»
نه تنها زنان ورزشکار ایران حجاب را بنا بر آن چه آیت‌الله خامنه‌ای «نقطه برتری» نامیده است، نمی‌دانند که بسیاری از آن‌ها پس از خروج یا مهاجرت از ایران، در مورد فشارهایی که بر آن‌ها برای تحمل این تحمیل وارد شده بود، گفته‌اند.
«کیمیا علیزاده» شاید سرشناس‌ترین ورزشکار زن ایرانی باشد که به دلیل حجاب اجباری و آن چه «سوءاستفاده حاکمیت از زنان ورزشکار» می‌خواند، از ایران مهاجرت کرد.
علیزاده در نامه‌ای سرگشاده نوشته بود: «اجازه دهید آزادانه هویت سانسور شده‌ام را معرفی کنم. من یکی از میلیون‌ها زن سرکوب شده در ایرانم که هر طور خواستند، مرا بازی دادند. هر کجا خواستند، بردند. هر چه گفتند، پوشیدم. هر جمله‌ای دستور دادند، تکرار کردم. هر زمان صلاح دیدند، مصادره‌ام کردند. مدال‌هایم را پای حجاب اجباری گذاشتند و به مدیریت و درایت خودشان نسبت دادند.»
دی ۱۳۹۸، «میترا حجازی‌پور»، استاد بزرگ شطرنج ایران پس از خروج از کشور، در صفحه اینستاگرامش پستی را منتشر کرد و نوشت: «زندگی من تحت سلطه حجاب اجباری بود.»
او در این متن، زندگی زنان ورزشکار ایرانی زیر فشار حجاب اجباری و اسلامی را نمونه بارزی از تبدیل شدن زن به «جنس دوم» دانسته و گفته است که دیگر نمی‌خواهد به این تحمیل پاسخ مثبت دهد.
فروردین سال ۱۳۹۸، «صدف خادم»، نخستین بوکسور زن ایرانی که بدون حجاب در فرانسه روی رینگ رفته بود، به این کشور پناهنده شد.
«مهیار منشی‌پور»، بوکسور پرافتخار سابق ایران و تیم ملی فرانسه که مربی‌گری صدف خادم را برعهده داشت، با تایید این خبر گفته بود: «پس از آن‌که مطلع شدیم صدف خادم پس از بازگشت به ایران با مخاطراتی روبه‌رو خواهد شد، تصمیم گرفتیم ایشان در فرانسه بماند و دیگر به ایران برنگردد.»
تعرض‌ها و آزارهای جنسیتی
با وجود آن که رهبر جمهوری اسلامی و مدیران عالی‌رتبه نظام تلاش می‌کنند موضوع حجاب اسلامی را عاملی برای حفاظت از زنان ورزشکار معرفی کنند اما این زنان مدعی هستند که در ورزش ایران بارها مورد تعرض و آزارهای جنسیتی قرار گرفته‌اند.
شهریور ۱۳۹۸، تعدادی از ورزشکاران و مربیان سابق ورزش زنان ایران در اتاق «کلاب‌هاوس» «ایران‌وایر» از برخی آزارهایی که در ورزش ایران متوجه زنان و شخص آن‌ها شده است، پرده برداشتند.
«رزیتا ائمه‌دوست»، ملی‌پوش سابق تیم ملی تنیس روی میز مدعی شد برخی از مدیران کمپ تیم ملی برای ورزشکاران نوجوان تنیس روی میز ایران فیلم پورن ارسال می‌کردند.
«شیرین شیرزاد»، ملی‌پوش و سرپرست سابق تیم ملی کشتی زنان ایران گفته بود: «من به جرات می‌گویم که تمام دختران ملی‌پوش ایران در تمامی رشته‌های ورزشی حداقل یک بار آزار جنسی را تحمل کرده‌اند. من خودم سرپرست تیم ملی زنان بودم و این موضوع را هر روز و هر ساعت دیدم.»
او هم‌چنین روایتی از آزارهای یکی از مربیان تیم ملی کشتی مردان ایران برای مربی تیم زنان داشت: «یکی از مربیان ما که متاهل بود، روزی به من گفت یکی از مربیان بسیار مشهور فدراسیون کشتی در آن زمان، ساعت چهار صبح با من تماس می‌گیرد. چند بار به من گفت تماس‌های این آقا دارد زندگی من را به هم می‌ریزد. من این موضوع را به رییس فدراسیون گفتم. به مدیران وقت گفتم. در نهایت من توبیخ شدم.»
«شیوا امینی»، بازیکن سابق تیم ملی فوتسال زنان نیز گفته بود: «برخی مدیران فدراسیون فوتبال برای کمترین کاری که می‌خواستند برای ما انجام دهند، توقع رابطه جنسی داشتند. ما در فدراسیون فوتبال مسوولی داشتیم در فدراسیون که از دختران ال‌جی‌بی‌تی سوء استفاده می‌کردند. از دخترهای رنگین کمانی گوشی اپل، جواهرات و طلا می‌گرفتند که مبادا روابط‌‌شان را لو بدهند یا آن‌ها را برای تست‌های جنسیتی به مراکز پزشکی معرفی کنند.»
«الهام نیک‌‌پی»، مربی سابق شنا که سال‌ها به عنوان مربی شنا و نجات غریق به معلولان ایران آموزش می‌داد نیز از تعرض به دختران شناگر معلول توسط یکی از مدیران بهزیستی استان فارس اشاره کرد.
بودجه‌های بین‌المللی که صرف زنان نمی‌شوند
خرداد ۱۳۹۹، پس از تعطیل شدن لیگ‌های فوتبال به دلیل همه‌گیری کرونا در جهان، فدراسیون جهانی فوتبال برای فدراسیون‌های زیرمجموعه خود کمک‌های مالی یکسانی در نظر گرفت.
همان زمان فیفا اعلام کرد در بسته مالی اهدایی و بی بازگشت، ۵۰۰ هزار دلار برای هزینه در زیرساخت‌ها و تیم‌های فوتبال زنان کشورها در نظر گرفته شده است. «جیانی اینفانتینو»، رییس فدراسیون جهانی فوتبال اعلام کرد نهاد «فیفا کانسل» به صورت رسمی با تصویب یک و نیم میلیون دلار برای هر فدراسیون ورزشی موافقت کرده است؛ به این شرط که هر فدراسیون ملی، برنامه‌‌های خود برای ورزش زنان را تا مرز ۵۰۰ هزار دلار به فیفا به صورت رسمی اعلام کند.
فدراسیون فوتبال ایران با سند سازی و اعلام این که این ارقام را هزینه پاداش معوقه بازیکنان فوتبال و فوتسال زنان ایران کرده و بخشی از آن را در کمپ تیم‌های ملی برای زنان خرج کرده است، تمامی ۵۰۰ هزار دلار را از فیفا دریافت کرد.
اما کمی بعد، «لیلی صوفی‌زاده»، نایب‌رییس وقت زنان فدراسیون فوتبال ایران در قبال اعتراض دخترانی که سال ۲۰۱۸ به قهرمانی آسیا رسیده بودند ولی هنوز پاداش خود را دریافت نکرده‌اند، گفت: «هرکدام از این بازیکنان بعد از قهرمانی آسیا ارزش اجتماعی بالایی کسب کردند و مبالغ زیادی را از طریق تبلیغات محیطی به دست آوردند؛ پول مهم‌تر است یا موقعیت اجتماعی؟»
فدراسیون فوتبال ایران قرار بود به هر یک از بازیکنانی که در آن تیم ملی حضور داشتند و قهرمان آسیا شدند، ۲۲ هزار دلار پاداش دهد؛ یعنی حدود ۲۶۰ میلیون تومان. اما ترجیح داد که به بازیکنانش شأن اجتماعی بدهد، نه پاداش مادی.
فروردین ۱۳۹۹، خبرگزاری «ایسنا» از پرداخت پاداش قهرمانی دختران فوتسالیست ایران پس از سه سال تاخیر خبر داد. اما فدراسیون فوتبال پاداش دخترانی که قهرمان رقابت‌های فوتسال آسیا شده بودند را نه تنها براساس نرخ تورم و دلار پرداخت نکرد که از پاداش هر بازیکن حدود ۱۰ درصد مالیات کسر کرده بود.
دختران فوتسالیست ایران از پرداخت ۱۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، پس از کسر مالیات به عنوان پاداش قهرمانی سه سال قبل خبر داده بودند.
هنوز مشخص نیست مبلغ ۵۰۰ هزار دلاری که فدراسیون ایران برای هزینه در زمینه فوتبال زنان دریافت کرد، کجا و چه‌گونه هزینه شد.
