جایزه نوبل آلترناتیو ۲۰۲۰ به نسرین ستوده، کنشگر اجتماعی و فعال زندانی حقوق بشر در ایران و سه فعال دیگر از بلاروس، آمریکا و نیکاراگوئه اهدا می‌شود.
فصل مشترک فعالیت‌های این کنشگران، تلاششان برای تحقق برابری و آزادی است.
بنیاد “جایزه زیست درست” که به نوبل آلترناتیو مشهور است، صبح پنجشنبه دهم مهر (اول اکتبر) در استکهلم سوئد برندگان جایزه امسال را معرفی کرد. جایزه ۲۰۲۰ به صورت مشترک به نسرین ستوده فعال حقوق بشر از ایران، آلش بیالیاتسکی کنشکر دموکراسی از بلاروس، برایان استیونسون فعال حقوق اجتماعی از آمریکا و لوتی کانینگام رِن از نیکاراگوئه که برای حقوق بومیان مبارزه می‌کند، اهدا خواهد شد.
اوله فُن اوکسکول، مدیر بنیاد نوبل آلترناتیو در مراسم صبح پنجشنبه گفت که بنیاد “برای جلب‌کردن نظرها به تهدید جهانی علیه دموکراسی” چنین تصمیمی گرفته است.
اوکسکول مبارزه برای تحقق برابری، دموکراسی، عدالت و آزادی را نقطه اشتراک چهار برنده امسال عنوان کرده است.
در توضیح شایستگی نسرین ستوده برای دریافت جایزه از تلاش‌های او در وکالت زنان و کودکان و زندانیان سیاسی یاد شده که برای خودش هم تعقیب و زندان در پی آورده است.
رضا خندان، همسر نسرین ستوده در اظهارات تشکرآمیزش برای بنیاد “جایزه زیست درست” گفته است که خانواده‌اش روزهای سختی را می‌گذراند. او با اشاره به بازداشت موقت مهرآوه خندان، دخترشان، ۵ /۳۸ سال زندان و همچنین حکم شلاق برای ستوده و نیز مسدودکردن حساب‌های بانکی او، افزوده است: «حکومت فکر می‌کند که با تعدی‌های بدتر و دم‌افزون‌تر می‌تواند خانواده ما را متلاشی کند».
آلش بیالیاتسکی، فعال دمکراسی از بلاروس، دیگر دریافت‌کننده جایزه از سال ۱۹۸۸، یعنی قبل از سقوط شوروی و استقلال بلاروس فعالیت خود را در این راه آغاز کرده و مرکز حقوق بشر “ویاسنا” را هم در همین رابطه تاسیس کرده است. بخشی از جایزه که سهم بیالیاتسکی می‌شود، به او و موسسه‌اش تعلق گرفته است. بنیاد “جایزه زیست صحیح” در توضیح شایستگی بیالیاتسکی برای دریافت جایزه نوشته که تلاش‌های دهه‌ها ساله او در راه دمکراسی، ثبت نقض حقوق بشر و نظارت بر انتخابات‌ها راه را برای برآمد جامعه مدنی مستقل بلاروس هموار کرده و جنبش کنونی دمکراسی‌خواهی در بلاروس هم بر شانه همین فعالیت‌ها شکل گرفته است.
لوتی کانینگام رِن، سومین دریافت کننده جایزه با تلاش‌هایش برای حفظ زمین و زیست‌بوم بخش‌هایی از بومیان نیکاراگوئه، علامت‌گذاری منطقه زیست و کار آنها و ممانعت از تعرض و تعدی به حقوق این گروه‌های مورد تبعیض، سهمی عمده در دفاع از حقوق بشر در کشورش بازی کرده است. سبک و رویه حقوقی کانینگام رن حالا در بسیاری از مناطق جهان الگویی برای مدافعان حقوق بومیان مناطق مختلف است. دفاع از حقوق زنان، روشنگری و آگاهگری درباره خشونت علیه زنان و تلاش برای سهیم‌سازی زنان در تصمیم‌گیری‌ها از دیگر اجزای کارنامه این زن ۶۱ ساله نیکاراگوئه‌ای ذکر شده است.
برایان استیونسون، فعال حقوق اجتماعی از آمریکا، چهارمین فردی که در جایزه امسال نوبل آلترناتیو سهیم است، از سال ۱۹۸۹ با موسسه “ابتکار حقوقی مساوات” برای بهبود حقوق زندانیان در آمریکا فعال بوده است. فعالیت‌های او و موسسه‌اش سبب شده که دستکم ۱۴۰ حکم اعدام یا به آزادی متهم تغییر پیدا کنند، یا برای محکومان در دوره زندان تسهیلات فراهم شود و یا در حکم اعدام تجدید نظر شود.
به خصوص این بهبود وضعیت زندان‌ها بیشتر متوجه سیاهپوستان و اقلیت‌های قومی بوده است. بنیاد “جایزه زیست درست”در توصیف شایستگی استیونسون برای دریافت جایزه نوشته است که او با فعالیت‌های خود نشان داده که چگونه عدم بازبینی تاریخ آمریکا در برده‌داری و تبعیض علیه سیاهان همچنان به مثابه عاملی برای تداوم نهادی نژادپرستی در این کشور عمل می‌کند.
بنیاد “جایزه زیست درست” (Right-Livelihood-Award) را یاکوب فُن اوکسکول، نیکوکار آلمانی-سوئدی و عموی مدیر کنونی این بنیاد بنا نهاد. او در سال ۱۹۷۹ کوشید بنیاد نوبل را به اهدای جایزه نوبل محیط زیست قانع کند. این تلاش موفق نبود. هدف بنیاد نوبل آلترناتیو جلب توجه جهانی به برندگان است؛ برندگانی که با شجاعت و در شرایطی معمولا ریسک‌آمیز به تلاش در راه دفاع از حقوق بشر، آزادی مطبوعات، تقویت دمکراسی و حفظ محیط زیست می‌پردازند. مقام‌های این بنیاد می‌گویند، تلاششان این است که با ایجاد شبکه‌ای جهانی “بلندگو و محافظ” کنشگران باشد.
برندگان جایزه نوبل آلترناتیو از سوی یک هیات داوری بین‌المللی برگزیده می‌شوند. مراسم اعطای این جایزه ۹۰ هزار یورویی روز سوم دسامبر به صورت مجازی در استکهلم سوئد برگزار خواهد شد.
