انتشار گزارش‌هایی درباره تلاش دوباره برای ثبت ملی سنت «خون بس» در برخی استان‌های ایران که در آن زنان در نزاع‌های عشایر و طوایف با هدف پایان اختلاف مبادله می‌شوند، موجب واکنش گسترده شهروندان و رسانه‌ها شده است.
در حالی که رییس دادگستری شوش این سنت را «اثر فاخر اجتماعی» خوانده و برای ثبت آن فراخوان داده، کاربران رسانه‌های اجتماعی با عناوینی از جمله «عصر حجری» و «غیرانسانی» از این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند.
شماری از کاربران توییتر و اینستاگرام طی روزهای اخیر با استفاده از هشتگ‌هایی از جمله #من_خونبس_نمیشوم #من_فصلیه_نمیشوم موج اعتراضی نسبت به تلاش‌های مجدد در برخی از استان‌ها از جمله خوزستان برای ثبت این سنت راه انداخته‌اند.
خبرگزاری ایرنا روز شنبه در گزارشی نوشت هشت سال پس از مخالفت سازمان میراث فرهنگی با ثبت این سنت، اکنون دوباره زمزمه طرح این پرونده در فهرست آثار معنوی کشور از شهرستان شوش شنیده می‌شود.
پیش از این یک بار در سال ۱۳۹۱ مدیرکل وقت ثبت آثار سازمان میراث فرهنگی در واکنش به تلاش‌های مشابه به روزنامه شرق گفته بود: «خونبس به دلیل ضدیت با حقوق بشر و نادیده گرفتن حقوق زنان تحت هیچ شرایطی در فهرست میراث معنوی کشور ثبت نمی‌شود.»
با این حال اکنون صادق جعفری چگنی، رییس فعلی دادگستری شوش، در فراخوانی در رسانه‌های اجتماعی از درخواست برای ثبت این سنت خبر داده است.
او این رسم را «حسنه و فاخر» عنوان کرد و آن را به عنوان روشی در حل و فصل پرونده‌های قضایی مورد اشاره قرار داد.
نخستین بار در سال ۱۳۸۹ مسئولان سازمان میراث فرهنگی در استان لرستان پرونده ثبت خونبس را مطرح کردند. علاوه بر آن استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، فارس و چهارمحال بختیاری نیز از مناطق اجرای این سنت و پیگیر ثبت آن بوده‌اند.
کاربران توییتر: غیرانسانی و جهل است
کاربران رسانه‌های اجتماعی این رسم را «عصر حجری» و از روی «جهل» خوانده‌اند.
کاربری به نام ستاره تاجدین نوشته در این رسم زن صرفا «کنیزی» برای خانواده شوهر است، همسر او می‌تواند مجددا ازدواج کند و عروس خونبس نیز باید کارهای همسر دوم را «بی‌چون و چرا» انجام دهد.
او این رسم را با عنوان «غیرانسانی» مورد انتقاد قرار داده است.
کاربری دیگر به نام نورا نوشته: «من موندم چرا سنگسار و قتل ناموسی و اسیدپاشی رو ثبت ملی میراث فرهنگی نمی‌کنن؟»
کاربری به نام میترا نیز در توییتر خود این سنت را با «زنده به گور کردن» دختران در تاریخ مقایسه کرده است.
مارال از تجربه «خونبس» شدن مادربزرگش نوشته و اشاره کرده که «مقاومتش در قبال تحقیر را فراموش نمی‌کنم.»
ازدواج اجباری؛ زنان قربانی نزاع‌های طایفه‌ای
خونبس آیینی سنتی میان برخی قبایل و عشایر است که در آن برای اتمام نزاع‌های فردی در پی مسائلی از جمله قتل، «هتک ناموس»، ضرب و جرح و اختلافاتی که آن را «انحراف وکج‌روی» می‌نامند، پس از پادرمیانی ریش‌سفیدان و بزرگان طایفه، زنی از طایفه قاتل به طایفه مقتول داده می‌شود.
عرب‌ها زنی را که بدون اختیار خودش واگذار می‌شود «فصلیه» و برخی اقوام نیز به آن «خونبس» می‌گویند.
در این رسم زن مبادله شده به ازدواج عضوی از طایفه مقتول در می‌آید و حقوق قانونی از جمله مهریه و طلاق نیز ندارد.
رییس دادگستری شوش می‌گوید در دو سال گذشته نزدیک به ۱۵ پرونده با روش‌های مشابه حل و فصل شده‌اند.
در پی تشدید واکنش‌ها به این موضوع، خبرگزاری ایرنا به نقل از عاطفه بروایه، مدیر تشکل «آوای زنان ریحانه اهواز»، نوشته که در پی درخواست‌های کتبی از رییس قوه قضاییه برای توقف این سنت، تماسی از دفتر ابراهیم رییسی دریافت شده که «وعده لغو» خونبس را مطرح کرده است.
هنوز اظهارات رسمی از سوی مسئولان مبنی بر توقف تلاش‌ها برای ثبت و یا لغو خونبس منتشر نشده است.
