این روزها همه جا حرف از کروناست، ویروسی که ناگهان از راه رسید و مردم را خانه نشین کرد. اما این قرنطینه خانگی تجربه های غافلگیر کننده زیادی برای خانواده ها داشته که یکی از آنها، افزایش ۳ برابری تماس ها با مرکز مشاوره تلفنی ۱۴۸۰ بهزیستی است.
امسال و در مقایسه با سال گذشته، آمار تماس های مردمی با مرکز مشاوره تلفنی ۱۴۸۰، نزدیک به ۳ برابر افزایش یافته است. سمیه کریمی، معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت و گو با ایسنا، با اعلام این خبر، اظهار کرد: در روزهای پایانی هر سال، به دلیل سرگرم بودن خانواده‌ها به خانه تکانی، خرید و سپس دید و بازدیدهای نوروزی، میزان تماس با مرکز مشاوره تلفنی ۱۴۸۰ به کمترین میزان در طول سال می رسید، اما امسال با جهش چند برابری آمار تماس گیرندگان روبرو بودیم.
وی، مشکلات همسران با یکدیگر را بیشترین شکایت تماس گیرندگان با این مرکز مشاوره بیان کرد و ادامه داد: دومین محور شکایت های مردمی مربوط به مشکلات ارتباط والدین با کودکان و نوجوانان و سپس نگرانی از ابتلا به ویروس کرونا است.
کریمی با اشاره به افزایش شیفت های کاری مرکز مشاوره تلفنی بهزیستی، گفت: یکی از دلایل افزایش آمار تماس گیرندگان، این است که شیفت های کاری مرکز قبلا از ۸ صبح تا ۸ شب بوده و اکنون به ۸ صبح تا ۱۲ شب رسیده است. همچنین طولانی بودن زمان با هم بودن افراد خانواده، رعایت نکردن نکات بهداشتی و پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا توسط نوجوانان و فرزندان و یا همسران، استرس و نگرانی هایی که درباره کار شرایط اقتصادی و آینده شغلی اعضای خانواده وجود دارد و مشکلاتی که در خصوص تربیت فرزندان و رسیدگی به امور تحصیلی بچه ها در این دوران وجود دارد نیز از دلایل افزایش تماس های مردم با ۱۴۸۰ بوده است.
۳۵۰۰ مشاوره تلفنی در یک ماه
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان از برقراری نزدیک به ۳۵۰۰ تماس تلفنی موفق در اسفندماه خبر داد و افزود: البته تعداد تماس گیرندگان با ۱۴۸۰ اصفهان به طور کلی بسیار بالاست و پشت خطی بسیار زیادی هم داریم تا جایی که می‌توان گفت بیش از چندین برابر تماس هایی که وصل می‌شود، متقاضی پشت خط داریم که امکان پاسخگویی به آنها وجود ندارد.
وی جمعیت زیاد استان و سرریز جمعیت از استان های دیگر به اصفهان را از دیگر دلایل بالا بودن میزان تماس با مرکز مشاوره تلفنی دانست و گفت: بخش زیادی از مردم ترجیح می دهند تلفنی خدمات رایگان مشاوره ای بگیرند، همچنین سرریز تماس بعضی استان ها که تعداد خطوط مشاوره آنها کمتر است نیز به اصفهان ارجاع می شود و به همین دلیل از ۱ تا ۱۵ فروردین، نزدیک به ۱۶۰۰ تماس موفقی داشتیم که منجر به ارائه راهکار و گفتگو شده است.
نتیجه اختلافات خانوادگی پس از بحران کرونا مشخص می‌شود
کریمی درباره پیش بینی برخی کارشناسان درباره افزایش آمار طلاق پس از بحران کرونا، توضیح داد: ۷۰ درصد تماس گیرندگان با مرکز مشاوره تلفنی بهزیستی درخواست راهنمایی و مشاوره در حوزه تعارضات زندگی خانوادگی خود دارند، به عبارت دیگر می خواهند مشکلاتشان حل شود نه این که طلاق بگیرند، اما این که بعد از گذراندن بحران کرونا، آمار طلاق بالا برود، به چند دلیل قابل پیش بینی است.
وی ادامه داد: از اول اسفند تا کنون ثبت درخواست طلاق صورت نگرفته، اگر روال عادی انجام می شد، متقاضیان طلاق در ماه های گذشته توزیع می شدند، اما احتمال می رود بعد از گذران این دوران، افرادی که از قبل مشکل داشته اند و نتوانسته اند به مراکز مشاوره ای مراجعه و مشکل‌شان را حل کنند، مستقیم سراغ آخرین راه حل یعنی طلاق می روند. همچنین گروهی هم در فرایند طلاق بوده اند و باز هم نتوانسته اند درخواستشان را برای طلاق ثبت کنند و دسته دیگر ممکن است در دوره بحران کرونا بیشتر دچار مشکل و تعارض شده باشند، چون زمان بیشتری در کنار هم بوده اند، اما ممکن است مهارت های لازم مثل زندگی خانوادگی، همدلی، کنترل خشم، مدیریت استرس و … را نداشته باشند، در این صورت بروز رفتارهای پرخاشگرانه افزایش یافته و احتمال این که همسران بعد از گذشت بحران کرونا، درخواست طلاق بدهد، وجود دارد.
معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان با اشاره به نقش تعیین کننده مشاوران در به توافق رساندن زوجین، یادآور شد: این که چقدر از افرادی که درخواست طلاق می دهند، درخواستشان به طلاق منجر شود به شرایطی که در آینده پیش می آید و به ویژه زحمت همکاران مشاور ما بستگی دارد که چقدر بتوانند این همسران را دوباره به توافق برسانند.
کریمی به خانواده ها توصیه کرد شرایط دوره بحران را درک کنند و گفت: نخستین واکنش انسان به شرایط بحرانی، ناباوری است، بعد دچار شوک و نگرانی می شویم و سپس بحران را قبول کرده و دنبال حمایت می‌گردیم، پس در چنین شرایطی، بهترین کار این است که سعی کنیم تصمیمی نگیریم و هیجاناتمان را کنترل کنیم، همدلی و شفقت نسبت به خود و دیگران را بالا ببریم و تلاش کنیم کاری کنیم که رنج خود و اطرافیانمان را کم کنیم.
وی با اشاره به نگرانی بسیاری از خانواده‌ها برای مشکلات مالی و اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، افزود: بهترین کمکی که می توانیم به خودمان بکنیم این است که تقاضاهایمان را مدیریت و انتظاراتمان را کم کنیم، از سوی دیگر می توانیم سعی کنیم با انجام سرگرمی و بازی های خانوادگی که در شرایط معمول وقتی برای انجام آن نداشتیم، این دوران را برای خودمان و خانواده ها لذت بخش کنیم، با رعایت این نکات و از همه مهم تر، پرهیز از هرگونه رفتار خشمگین و پرخاشگرانه و هیجانی، می توانیم به راحتی از این دوران گذر کنیم.
درگیری خانواده ها با اختلاف نظرها
از سوی دیگر مجتبی ناجی، معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان در گفت و گو با ایسنا، در این باره اظهار کرد: تحقیقات قبلی هم نشان داده که دعواها و تعارضات زناشوئی در ایام تعطیلات به ویژه تعطیلاتی که برنامه زمانی و نظم نداشته باشد، افزایش می یابد. در شرایط کنونی قرنطینه هم یکی از ایرادات و انتقاداتی که زن و شوهرها نسبت به هم می‌گیرند ممکن است رعایت اصول و نکات بهداشتی باشد، چون ممکن است سلایق همسران برای چگونگی پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا متفاوت باشد، یعنی یکی از زوجین حساس‌تر باشد و با وسواس بیشتری بخواهد دستورالعمل های بهداشتی را رعایت کند و دیگری مثلا اهل تساهل و مسامحه باشد، درحالی که سرنوشت اعضای خانواده هم به هم گره خورده، یعنی اگر یکی از اعضای خانواده اصول بهداشتی را نقض کند و مبتلا شود، بقیه هم ناراحت می شوند.
وی هم نظر نبودن اعضای خانواده در شیوه رعایت اصول بهداشتی را یکی از دلایل اصلی تعارضات دانست و ادامه داد: مسایل دیگری مانند سبک زندگی، الگوهای ارتباطی، نقش های خانوادگی که هرکدام از اعضای خانواده دارند و … نیز می تواند در بستر کنونی، زمینه مداخله نقش ها را ایجاد کند. مثلا ممکن است مرد خانواده که معمولا به خاطر شغلش بیرون از خانه بوده، یکسری اختیارات و آزادی های عمل به اعضای خانواده می داده، اما اکنون که پدر خانواده در فضای خانواده حضور فیزیکی دارد ممکن است در اموری که قبلا مداخله نمی‌کرده اکنون مداخله کند و این خود می تواند زمینه ساز بروز تعارضاتی شود که قبلا وجود نداشته است.
ناجی به خانواده ها توصیه کرد اگر اختلاف نظری در روزهای قرنطینه بین افراد خانواده ایجاد می شود به دلیل شرایط حاکم بر وضع عمومی جامعه است و گفت: این شرایط نباید باعث شود که زن و شوهرها فکر کنند ما چقدر با هم تفاوت سلیقه و سبک زندگی داریم، بلکه باید این شرایط خاص را پذیرفت و نسبت به آن هوشیار بود تا تنش های ارتباطی ایجاد نشود.
این روان شناس هوشیاری نسبت به شرایط موجود را باعث تبدیل شدن تهدید قرنطینه به فرصت دانست و افزود: ما می توانیم از این اوضاع و احوال و رخدادها در روابط بین فردی استفاده کرده و شناخت خودمان را از خود، همسر و فرزند و نوع رابطه مان با خانواده عمیق تر کنیم. به عنوان نمونه شرایط قرنطینه به ما یاد داد که این گونه هم می توان فکر کرد که همسر من چقدر در غیاب من در خانواده زحمت می کشد و شناخت جدید و تازه ای را می توانیم در اثر رخدادهایی که تجربه می کنیم به دست آوریم.
احتمال افزایش درخواست طلاق، نخستین پدیده پساکرونا
رضا اسماعیلی، جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد خوراسگان نیز در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به پیامدهای اجتماعی قرنطینه در کوچک ترین نهاد جامعه یعنی خانواده، به ایسنا گفت: با توجه به این که خانواده ها آمادگی نداشتند که در دوره طولانی در فضای بسته‌ای به نام خانه همیشه در کنار هم باشند، این شرایط موجب شده بسیاری از تعارضات زناشویی در درون خانواده افزایش یابد و اختلافات خانواده جدی تر شود، از این منظر افزایش نرخ طلاق را در دوره پس از کرونا قابل پیش‌بینی خواهد بود.
وی اختلافات خانوادگی را یکی از فرایندهای رو به رشد در جامعه ایران دانست و یادآور شد: در سال‌های اخیر شاهد نرخ افزایش آمار اختلافات خانوادگی بوده ایم، به طوری که آمار نشان می دهد به ازای هر ۱۰۰ ازدواجی که در اصفهان اتفاق افتاده ۳۳ ازدواج منجر به جدایی شده و این رقم هشدار دهنده یکی از آسیب های اجتماعی ماست که ممکن است در دوران پس از کرونا شدیدتر شود.
اسماعیلی با اشاره به شدیدتر شدن تعارضات درون خانواده به دلیل قرنطینه خانگی، افزود: افزایش اختلافات و در اصطلاح، تفاوت های رفتاری زن و شوهرها و پدران و مادران با فرزندان در این روزها انسجام درون خانواده ایرانی را تهدید می کند که باید برای آن چاره اندیشی شود.
