خبرگزاری هرانا – دولت ایران با کلیات لایحه تعیین حداقل سن ازدواج برای مقابله با کودک همسری، موافقت کرد. در این لایحه که با حمایت اعضای کمیته فرعی کمیسیون لوایح دولت به تصویب رسیده است، حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شده است. این لایحه پیش از اصلاح، ازدواج دختران زیر ۱۶ سال و پسران زیر ۱۸ سال را غیر قانونی دانسته و ازدواج در این رده سنی را منوط به حکم دادگاه خانواده کرده بود. آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از کودک همسری ضربات جبران‌ناپذیری را بر روی زندگی دختران به‌ویژه بارداری‌های زیر ۱۸ سال، مرگ‌ومیر مادران، افسردگی، و بعضاً اقدام به خودکشی در کنار آسیب‌هایی مانند طلاق بازماندن از تحصیل و پایداری چرخه فقر فرهنگی و اقتصادی است.
به گزارش خبرگزاری هرانا به نقل از روزنامه ایران، زهرا جعفری، کارشناس ارشد دفتر بررسی‌های امور حقوقی معاونت رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده از موافقت دولت با کلیات لایحه‌ای موسوم به کودک همسری و تعیین حداقل سن برای ازدواج، خبر داد.
وی در این خصوص گفت: “در قوانین حاضر در کشور حداقلی برای سن ازدواج لحاظ نشده است اما در لایحه‌ای که سال گذشته به دولت آمده بود، حداقل سن ازدواج دختران ۱۶ سال و پسران ۱۸ سال تعیین شده بود. البته تبصره‌ای هم لحاظ شده بود که بر اساس آن دختران بین ۱۳ تا ۱۶ سال و پسران ۱۶ تا ۱۸ سال می‌توانستند با اجازه دادگاه و تشخیص مصلحت کودک، ازدواج کنند. در نهایت این لایحه در کمیته فرعی لوایح دولت رأی نیاورد”.
جعفری افزود: “این لایحه مجدداً در دستور کار معاونت رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده قرار گرفت و این بار حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تعیین شد. در تدوین لایحه اخیر، به شکل جدی‌تری تمامی ظرفیت‌های قانونی و مباحث فقهی و جامعه شناختی در حوزه ازدواج کودکان دیده شد و خوشبختانه این بار کلیات لایحه رأی آورد و در حال طی کردن تشریفات قانونی در دولت است”.
وی با اشاره به اینکه این لایحه در کمیسیون اصلی لوایح دولت در نوبت رسیدگی است، افزود: “پس از رسیدگی در دولت، لایحه به مجلس ارسال می‌شود. البته با توجه به نزدیک شدن به روزهای پایانی کار مجلس، بعید است که لایحه در این مجلس نهایی شده و به مرحله اجرا برسد.”
رایحه مظفریان، پژوهشگر و فعال حوزه زنان نیز در این راستا با اشاره به تبعات و آسیب‌های کوک همسری با توجه به خلاء های قانونی در ایران گفت: “جدول توزیع سنی زوجین در زمان ازدواج نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ تعداد ۳۲۴ ازدواج کمتر از ۱۵ سال در پسران و تعداد ۱۳ هزار و ۵۴ ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال و تعداد ۱۳۳ هزار و ۸۶ ازدواج دختران سنین ۱۴ تا ۱۸ سال ثبت شده است. در مجموع ازدواج زیر ۱۸ سال رقمی معادل بیش از ۱۴۰ هزار را به خود اختصاص داده است”.
مظفریان در ادامه افزود: “نواقص قانونی در این حوزه بسیار زیاد است. به‌عنوان مثال اگر کودکی پیش از ۱۵ سالگی ازدواج کند و پس از آن سن، توان پرداخت مهریه را نداشته باشد، مسئولیت این دین به عهده چه کسی خواهد بود؟ یا در خصوص دختران محول کردن مسئولیت‌هایی مانند تمکین یا حقوق انتخابی مانند طلاق، مسکن، حضانت و غیره بدون پرسشی از کودکان چگونه در نظر گرفته می‌شود؟”
او به نمونه دیگری از نقص قانون در زمینه کودک همسری اشاره کرده و ادامه داد: “در قانون مشخص نشده که اگر ازدواج با کودک بدون اذن دادگاه صورت بگیرد، چه مجازاتی دارد و اصلاً مجازات دارد یا خیر؟ این نمونه‌ها تنها چند مورد از اشکالات قانونی در این خصوص بود و خلأهای قانونی همچنان بلاتکلیف هستند. اثرات ازدواج کودکان را می‌توان به ۵ دسته تقسیم کرد: کودک همسری، کودک مطلقگی، کودک بیوگی، کودک والدی و کودک سرپرستی از جمله این اثرات هستند”.
این فعال و پژوهشگر اجتماعی در پایان گفت: “تا سال ۱۳۹۴ جداول به گونه‌ای بود که جزئیات آماری ازدواج و طلاق دختران از سنین کمتر از ۱۰ سال و پسران از سنین کمتر از ۱۵ سال به فاصله ۵ سال به ۵ سال طبقه‌بندی و گزارش می‌شد و به‌عنوان سند در اختیار تحلیلگران قرار می‌گرفت اما متأسفانه در سالنامه آماری ۱۳۹۷ تمام جداول استانی به تفکیک شهرستان حذف شدند و فقط آمار کلی از کشور ارائه شد”.
آمار بالای ازدواج کودکانی که پیش از رسیدن به بلوغ فکری و ذهنی ازدواج می‌کنند از گستردگی این پدیده در ایران حکایت دارد. سن ازدواج در ایران بر مبنای “بلوغ جنسی” تعیین شده در حالی که به گفته کارشناسان، بلوغ جنسی تنها بخشی از ابعاد بلوغ کامل انسان است. رشد، آگاهی، آموزش و آزادی در انتخاب، اساسی‌ترین و انسانی ترین شروط برای تشکیل خانواده است.
آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از کودک همسری ضربات جبران ناپذیری را بر روی زندگی دختران به‌ویژه بارداری‌های زیر ۱۸ سال، مرگ‌ومیر مادران، افسردگی، و بعضاً اقدام به خودکشی در کنار آسیب‌هایی مانند طلاق بازماندن از تحصیل و پایداری چرخه فقر فرهنگی و اقتصادی است.
بر اساس آمار منتشر شده بالغ بر ۹۵ هزار مورد طلاق زنان زیر ۱۹ سال در فاصله سال‌های ۹۰ تا ۹۴ ثبت شده که حدود ۵ هزار و ۷۶۰ مورد از این طلاق‌ها مربوط به ازدواج‌هایی است که سن زوجین کمتر از ۱۵ سال است.
