به گزارش بی بی سی فارسی
در چند دهه اخیر در جهان حضور ورزشکاران زن در ورزش‌هایی که قبلا مردانه محسوب می‌شد به سرعت رو به افزایش است. اغلب این ورزش ها به دلیل برجسته بودن میزان خشونت یا جنگندگی یا عضله داشتن در آنها مردانه تلقی می‌شد.
ورزش‌هایی مثل کشتی، وزنه برداری، بوکس و بدنسازی از جمله این ورزش‌ها هستند. از ورود زنان در این ورزش ها به صورت حرفه ای بیش از چند دهه نمی‌گذرد ولی در همین مدت زنان در کشورهایی که شرایط حضورشان را در این ورزش ها مساعد کرده اند پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته‌اند.
در ایران نیز تمایل زنان به حضور در این رشته‌های ورزشی در چند سال اخیر محرز شده است. کشتی با وجود این که نمادین ترین ورزش مردانه سنتی ایران است توانسته به شکل کشتی آلیش و کشتی کلاسیک در زیر مجموعه فدراسیون کشتی ایران برای زنان رسمیت پیدا کند. زنان ورزشکار ایران برای اولین بار رسما وارد رشته وزنه برداری شده‌اند. علاقه به بوکس نیز اخیرا در بین زنان ورزشکاران زن ایرانی مشاهده شده است. فدارسیون جهانی بوکس امسال با پوشش اسلامی بوکس برای زنان موافقت کرد که موجب تسهیل ورود زنان جوامع اسلامی به این ورزش خواهد شد.
ورزش بدنسازی بر اساس پرورش و نمایش عضله شکل گرفته است و به همین دلیل ورزشی مردانه محسوب می‌شد. زنان در اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی وارد ورزش حرفه ای بدنسازی شدند. تا مدتی بعد از ورود زنان بدنساز معیار “ظرافت زنانه” در امتیاز دهی به این ورزشکاران در مسابقات باعث می شد که با وجود پرورش حرفه ای تر عضله ها امتیاز کمتری بگیرند. به تدریج با انتقاد از داوری مسابقات این معیارها زیر سوال رفت و تغییراتی در آن به وجود آمد. به هر حال حضور زنان در ورزش بدنسازی در جهان به سرعت افزایش یافت و در حال حاضر بسیاری از مهمترین مسابقات بدنسازی از جمله مستر المپیا و میس المپیا به طور همزمان برای زنان و مردان برگزار می شود.
بدنسازی مردان در ایران در سال ۱۳۸۴ صاحب فدراسیون مستقل و قانونی شد. این فدراسیون رشته‌های پرورش اندام، پاورلیفتینگ، قوی‌ترین مردان، بادی کلاسیک، فیزیک، مچ‌اندازی و پرس سینه را تحت پوشش قرار می‌دهد. در این مدت شمار زیادی از جوانان وارد رشته های مختلف ورزش بدنسازی شده و درخشیده‌اند. بدنسازی مردان ایران اکنون در آسیا و جهان صاحب رتبه های بسیار بالایی است.
برخلاف بدنسازی مردان که مورد تایید و حمایت فدراسیون بدنسازی ایران قرار گرفت و به سرعت پیشرفت کرد و در جهان شناخته شد، این ورزش در ایران برای زنان به رسمیت شناخته نشد و مورد حمایت مسئولین ورزشی قرار نگرفت. از نظر فدراسیون بدنسازی ایران زنان می‌توانند در باشگاه‌های بدنسازی صرفا برای پرداختن به ورزش تمرین کنند اما حق شرکت در مسابقات را ندارند. اما همزمان با پیشرفت در بدنسازی مردان ایران و زنان جهان، زنان ایرانی نیز به این ورزش روی آورده و به صورت غیر رسمی در این حوزه مشغول فعالیت شدند.
در پنج سال گذشته چندین زن بدنساز در رسانه های غیر دولتی و شبکه‌های مجازی از جمله اینستاگرام شناخته و بسیار معروف شدند. در شهریور ۱۳۹۵ دو زن بدنساز ایرانی همراه با چند مربی مرد خود در مسابقات جهانی بدنسازی به صورت مستقل شرکت کرده و امتیا‌های بالایی کسب کردند. عکس‌هایی از حضور بدنسازان زن در اینستاگرام پخش شد و بلافاصله این دو زن و مربی‌هاشان (که اسم شان در خبرها ذکر نمی‌شد) به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شدند. دو ورزشکار زن و چهار مربی مردی که در مسابقاتی در خارج از ایران حضور داشتند تا انجام مراحل تحقیقات و بازپرسی ممنوع الفعالیت و ممنوع الخروج شدند.
بدنسازی از آنجایی که هم به طور سنتی ورزش مردانه محسوب می شود و هم بر نمایش بدون پوشش عضلات بدن تاکید دارد شانس زیادی در چهارچوب قانونی و نگرشی جمهوری اسلامی ایران ندارد. اساس ورزش بدنسازی با پوشش تعارض کامل دارد و به این ترتیب از خط قرمز سیاست نظام جمهوری اسلامی برای زنان عبور می‌کند. برای بسیار از مسئولین ایرانی گرچه ورزش‌هایی مثل کشتی و وزنه برداری و حتی ورزش های رزمی مثل کاراته و تکواندو هنوز ورزشی مناسب زنان محسوب نمی‌شود ولی تا آنجایی که با پوشش کامل اجرا شود قابل تحمل محسوب می شوند.
ولی با نگاهی به ادبیات مسئولین ورزشی و قضایی و رسانه های حکومتی می‌بینیم که حضور زنان در مسابقات بدنسازی گرچه به طور فردی مستقل و در خارج از کشور انجام شده به دلیل عدم پوشیدگی بدن به هیچ وجه قابل تحمل نیست. در این نگرش حضور زنان ایرانی در مسابقات بدنسازی “جرم”، “نامناسب” و “شرم آور” تعبیر شده است. به همین دلیل است که در خبر‌های مربوط به شرکت زنان بدنساز در مسابقات بین‌المللی واژه‌های “عریان” و “نیمه عریان” بار ها تکرار و برجسته شده است. لازم به یادآوری است که از لحاظ قانونی حجاب در خارج از ایران الزامی نیست ولی ترفند عریان یا نیمه عریان خواندن زنان بدنساز در مسابقات خارج از کشور و جرم انگاری و باعث شرم خواندن آن به عنوان ابزاری برای خارج کردن زنان ایران از ورزش بدنسازی مورد استفاده قرار گرفت.
در شهریور ۱۳۹۶ناصر پورعلی‌فرد، رئیس فدراسیون بدنسازی ایران، با اشاره به “فرهنگ اسلامی” کشور اعلام کرد که برگزاری هرگونه رقابتی در رشته بدنسازی برای زنان حتی در بین خودشان ممنوع است. او همچنین تهدید کرد که چنانچه موردی در داخل و یا حتی در خارج از کشور در زمینه مسابقات بانوان دیده شود، به صورت قاطع با متخلفان برخورد می‌کنند. ناصر پورعلی فرد گفت: “فدراسیون بدنسازی و پرورش اندام هیچ فعالیتی در بخش بانوان ندارد و اعتقاد داریم این ورزش مناسب بانوان نیست.” وقتی که از او سوال شد که بانوان در کدام یک از شاخه‌های زیرمجموعه فدراسیون می‌توانند فعالیت کنند؟ او جواب داد: فقط مچ‌اندازی. عباس جعفری دولت آبادی، دادستان پیشین تهران نیز تصویر ورزشکاران زن در شبکه های اجتماعی را نامناسب خواند و اعلام کرد که ورزشکاران نباید در شبکه‌های اجتماعی تصاویر “نامناسب و خلاف شئون اسلامی” از خود منتشر کنند.
درجوامعی که از لحاظ قانونی و فرهنگی نسبت به کلیشه ها و تبعیض های جنسیتی حساسیت و آگاهی بیشتری وجود دارد، مسیر ورود و پیشرفت زنان در ورزش هایی مثل بدنسازی که به طور سنتی مردانه محسوب می شوند هموارتر است و زنان دارند به سرعت در این ورزش ها پیشرفت می کنند. از طرف دیگر در جوامعی که فرهنگ و قانون تبعیض آمیز و واپسگرایانه است زنان با ممنوعیت و محدودیت های بیشتری در این ورزش ها مواجه هستند. ایران یکی از کشورهایی است که با وجود علاقه و استعداد و اراده زنان در این ورزش‌ها، زنان نه تنها مورد حمایت قرار نمی‌گیرند بلکه با آنان همچون مجرم و خلافکار رفتار می‌شود.
در مدت یک سال بعد از رویداد حضور بدنسازان زن در مسابقات خارج از ایران و احضار آنها به دادگاه، تصاویر تمام زنان بدنساز از شبکه های مجازی آنها حذف شد. در این مدت زنان در باشگاه ها به ورزش بدنسازی ادامه دادند و تصویرهای محجبه جای تصاویر قبلی را گرفت. چند ماه بعد از حضور زنان ایرانی در مسابقات بدنسازی و احضار و برخورد با آنها توسط فدراسیون بدنسازی و مراجع قضایی ایران، ناصر پورعلی فرد اعلام کرد در جلسه ای که با مجمع فدراسیون جهانی داشته‌اند پیشنهادی به اعضا مبنی بر لزوم جلوگیری فدراسیون جهانی از حضور بانوان بدنساز ایرانی در تمامی مسابقات خارجی ارائه داده و این طرح به تصویب اعضا رسید و بنابراین از این تاریخ هیچ زن ایرانی با گذرنامه و تابعیت ایرانی نمی‌تواند در مسابقات خارجی حضور پیدا کند.
به نظر می رسد که علت رأی آوردن این طرح یکی تعداد کشورهای اسلامی موافق با ممنوعیت بدنسازی برای زنان بوده و دیگری اعلام اینکه ورزش بدنسازی برای زنان خلاف فرهنگ ایرانی و اسلامی است. کشورهای رقیب نیز گویا زیاد از حذف حریفان خود ناراضی نبوده اند. در حالی که فدراسیون های ورزشی داخلی کشورها در جلسات بین المللی پشتیبان ورزشکاران خود هستند و برای پیشرفت و جایگاه آنان رایزنی می‌کنند، فدراسیون های ورزشی ایران در بسیاری از مواقع مثل ممنوعیت زنان ایرانی در مسابقات بین المللی بدنسازی خود عامل جا ماندن و تبعیض علیه ورزشکاران زن ایرانی در جهان می‌شود.
در سه سال اخیر چند بدنساز زن، از جمله هدی جراح و مونا پورصالح، ناچار ایران را ترک کرده در خارج از کشور ورزش بدنسازی حرفه ای را ادامه دادند. به این ترتیب ممنوعیت های ورزش زنان ایران باعث می‌شود که زنان ورزشکار گاه حتی بین دوراهی ناعادلانه انتخاب کشور یا ادامه ورزش حرفه ای خود قرار بگیرند.
