۲۷ بار درخواست طلاق از همسر آزارگر؛ «رواج عادی‌سازی خشونت خانگی علیه زنان در تلویزیون ایران»

یورو نیوز-مصاحبه با زوجی که به دلیل کتک خوردن زن از همسرش بارها در شرف جدایی بودند و «تقدیر» از زن به دلیل تحمل این مساله در شبکه یک تلویزیون ملی ایران به یکی از جنجالی‌ترین مسائل روز در شبکه‌های اجتماعی بدل شد.

در این برنامه یک زوج به همراه فرزندانشان حضور یافتند و اعلام کردند به دلیل خشونت خانگی مرد علیه زن در طول بیست سال اول زندگی ۲۷ بار تقاضای طلاق کردند ولی اکنون با یکدیگر زندگی می‌کنند.

مصاحبه با زوجی که به دلیل کتک خوردن زن از همسرش بارها در شرف جدایی بودند و «تقدیر» از زن به دلیل تحمل این مساله در شبکه یک تلویزیون ملی ایران به یکی از جنجالی‌ترین مسائل روز در شبکه‌های اجتماعی بدل شد.

در این برنامه یک زوج به همراه فرزندانشان حضور یافتند و اعلام کردند به دلیل خشونت خانگی مرد علیه زن در طول بیست سال اول زندگی ۲۷ بار تقاضای طلاق کردند ولی اکنون با یکدیگر زندگی می‌کنند.

برنامه «فرمول یک» به مجری‌گری علی ضیا هر شب بر روی آنتن سیما می‌رود و سعی دارد زندگی افراد موفق شناخته شده و ناشناس را به تصویر بکشد.

براساس گفته‌های این زوج آنها حدود ۲۶ سال پیش با یکدیگر ازدواج کردند و از اولین روز زندگی با یکدیگر درگیری فیزیکی داشتند. به دنبال مساله خشونت‌ خانگی و همسرآزاری، زن بارها به پزشکی قانونی رفته و ۲۷ بار تقاضای طلاق کرده است. آنها در بیست و هشتمین دفعه از یکدیگر جدا شدند اما پس از ۶۰ روز دوباره به یکدیگر رجوع کردند.

این زوج با عادی سازی این مساله و مطرح کردن اینکه پس از هر بار درخواست طلاق برای یکدیگر «دلتنگ شده» و با یکدیگر آشتی می‌کردند سعی در القاء عادی بودن این اتفاقات داشته و تلویحا خوشبختی را در مدارا در برابر سختی‌ها و تحمل رفتارهای ضدانسانی دانستند.

زن مطیع؛ الگوی زن موفق در رسانه‌های ملی ایران

برای بسیاری این سوال مطرح شده چرا زوجی با این سابقه به صدا و سیمای ایران دعوت شده‌ و در برنامه‌ای پربیننده که مخاطبانی از اقشار و گروه‌های سنی مختلف دارد از آنها به عنوان سمبل خانواده موفق یاد می‌گردد؟

برای پاسخ به این سوال باید به سابقه صدا و سیمای ایران در چند دهه اخیر توجه کرد. در این سال‌ها برنامه‌های بسیاری ساخته شده است که در آن تصویری که از زنان نمونه ازائه می‌شود کسانی هستند که با اخلاق نامناسب همسران خود مدارا کرده‌، مطیع بوده و مسئولیت روانی خانواده را به تنهایی بر دوش کشیده‌اند. درمقابل زنانی که به دنبال حقوق انسانی خود رفته و در برابر ظلم‌های خانواده و جامعه سکوت نکرده‌اند به عنوان زنان سرکش معرفی شده‌اند.

این مساله در بسیاری از محصولات فرهنگی صدا و سیما از جمله سریال‌ها و فیلم‌ها قابل مشاهده است. زنان رنج‌کشیده، زنان ستمدیده، زنان نادیده‌گرفته شده‌ای که سختی‌های زندگی را تحمل کرده‌ و در برابر همسران بدخو و ظالم سکوت پیشه کرده‌اند، الگوی زنان برتر در جامعه اسلامی نشان داده می‌شوند.

واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی به این مصاحبه جنجالی

کمی پس از پخش این برنامه از صدا و سیمای ایران کاربران شبکه‌های اجتماعی به این مساله اعتراض کردند. آنها عادی‌سازی خشونت خانگی علیه زنان و همسرآزاری را محکوم کرده و از تبعات منفی آن بر خانواده و جامعه صحبت کردند.

ساده انگاشتن همسرآزاری، عدم رسیدگی و سکوت مراجع قضایی به خشونت خانگی علیه زنان، گفتار و رفتار خشونت‌آمیز در زمان حضور کودکان از دیگر مسائلی بودند که کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره آن صحبت کردند.

نافرمانی از همسر و مجازات آن؛ الگوی زن بد از دید اسلام و فقه

بر فرمانبرداری زنان از مردان در شریعت اسلامی تاکید شده است. پیروان اغلب مذاهب و فرقه‌های اسلامی در این‌باره با یکدیگر توافق دارند. رد این مساله حتی در قرآن هم دیده می‌شود و عدم فرمانبرداری از همسر به عنوان یک مساله منفی مطرح شده است.

در قران زن لوط و زن نوح به عنوان دو نمونه از زنان بد معرفی شده‌اند. به عنوان مثال براساس آیه ۱۰ سوره تحریم زنان این دو پیامبر به دلیل نافرمانی از همسران خود در پذیرش آیین آنها مغضوب شده و با دوزخیان در آتش درخواهند آمد. همچنین در آیه ۵ این سوره آمده است که: «اميد است که اگر پيغمبر شما را طلاق داد پروردگارش زنانی بهتر از شما به جايتان با او همسر کند که همه با مقام تسليم و ايمان و خضوع اطاعت کنند و اهل توبه و عبادت باشند، زنانی بیوه و باكره.» همسر لوط در عهد عتیق (تورات) هم فرد مشکل‌سازی توصیف شده است.

از دیگر مثال‌های این مساله می‌توان به آیه ۳۴ سوره نساء اشاره کرد. آیت‌الله مشکینی این آیه را به این صورت ترجمه و تفسیر کرده‌است: «مردان سرپرست زنانند به سبب آنکه خداوند برخی را بر برخی دیگر ( مردان را بر زنان در نیروی فکری و روانی و جسمی) برتری بخشیده (و از این رو ولایت امر جامعه را در رتبه نبوت و امامت و ولایت انتصابی از جانب معصوم، از آن مردان قرار داده است) و نیز مردان سرپرست همسران خویشند به خاطر آنکه از اموالشان (برای زنان) خرج می‌کنند. پس زنان شایسته مطیع و فرمانبرند و به پاس آنکه خداوند (حقوق آنها را) نگه داشته آنها هم (در غیاب شوهر حقوق و اسرار و اموال او را) نگه دارنده‌اند. و زنانی که از نافرمانی آنها (نسبت به مسائل معاشرت می‌ترسید (نخست) آنها را موعظه کنید و (بعد) در خوابگاه از آنها دوری نمایید و (اگر سود نبخشید ، در محدوده دستور شرع) آنها را بزنید، پس اگر از شما اطاعت نمودند، دیگر بر (آزار) آنها راهی نجویید، که همانا خداوند بلند مرتبه و بزرگ است.»

خشونت علیه زنان؛ مساله‌ای جهانی

مطابق آمار سازمان ملل متحد به ازای هر ۳ زن ۱ نفر در طول زندگی خود حداقل یکبار خشونت جسمی یا جنسی را تجربه می‌کند.

بخش بزرگی از این خشونت‌ها از سوی شرکای جنسی و همسران زنان به آنان تحمیل می‌شود. حدود ۳۰ درصد از زنانی که در طول زندگیشان روابط عاطفی و زناشویی را داشته‌اند، فرم‌های گوناگونی از خشونت را از سوی شرکای زندگیشان گزارش کرده‌اند.

خشونت مردان تا چند دهه گذشته در اغلب کشورهای جهان یک ارزش تلقی می‌شد و برخی آن را یک «فضیلت مردانه» تلقی می‌کردند. گرچه بسیاری از جوامع به تقبیح آن پرداخته‌اند اما این مساله هنوز در بسیاری از کشورهای در حال توسعه امری عادی تلقی محسوب می‌شود.

بسیاری از کشورها در پی آنند تا با وضع قوانین حمایتی از زنان از بروز آن تا حد ممکن جلوگیری کنند. با این حال آمار خشونت علیه زنان همچنان بالاست. مطالعات نشان می‌دهد تنها نیمی از کشورهای جهان دارای قوانینی برای منع خشونت خانگی علیه زنان هستند. با این وجود مصادیق خشونت علیه زنان در بسیاری از این کشورها بسیار محدود است و تنها موارد بسیار شدید را در برمی‌گیرد.

ایران از جمله کشورهایی است که قوانین حمایتی وضع شده در مورد زنان بسیار در آن معدود است و بسیاری از موارد قانونی نیز عملا به اجرا در نمی‌آیند. به عنوان مثال در صورت بروز خشونت خانگی از سوی مرد علیه همسرش درصورتی که ادله کافی برای آن وجود داشته باشد زن می‌تواند از شوهر خود شکایت کند اما این مساله حق طلاق را برای او ایجاد نمی‌کند. تنها در صورتی که این مساله مکررا تکرار شود زوجه با درخواست عسر و حرج می‌تواند تقاضای طلاق کند. از آنجایی که تشخیص عسر و حرج بر عهده قاضی است اثبات آن چندان آسان نیست و با اعمال نظرات شخصی قاضی همراه خواهد بود.