ایسنا
برای برطرف کردن مشکلات زنان سرپرست خانوار باید تغییر ایجاد شود که این تغییرات مستلزم هزینه‌های بسیاری است. در زمینه فرهنگی هم باید فرهنگ جامعه، نگاه مردم و دیدگاه‌ها نسبت به این افراد تغییر کند.
به گزارش ایسنا، نشست تخصصی «زنان سرپرست خانوار و چالش‌های زندگی امروزی» در راستای سلسله نشست‌های تخصصی خبرگزاری ایسنا استان گلستان، در سالن جلسات جهاد دانشگاهی گلستان برگزار شد.
«ندا شفیعی»، فعال اجتماعی و مدیر موسسه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی «ندای سلامت فردا» استان البرز در این نشست با بیان این‌که زنان از جمله اقشار آسیب‌پذیر در جامعه هستند که در این میان زنان سرپرست خانوار بیش از سایر زن‌ها در معرض مسائل اجتماعی قرار دارند، اظهار کرد: زنان سرپرست خانوار افرادی هستند که به‌علت فوت همسر و یا طلاق، از کار افتادگی همسر و سایر موارد، سرپرستی خانوار را بر عهده می‌گیرند و علاوه‌بر آن نقش پدری را نیز برعهده دارند.
زنان سرپرست خانوار با سه نقش در جامعه و خانواده
شفیعی افزود: با توجه به آن‌که تأمین هزینه خانواده و سرپرستی در اکثر جوامع بر عهده مرد است و با نبود مرد همه مسائل و مشکلات بر عهده زن خواهد بود. زنی که نقش مادر و همسر داشت، با نبود مرد باید نقش مرد و نان‌آور خانواده را هم برعهده بگیرد.
وی تصریح کرد: سرپرست خانوار می‌توانند مسن‌ترین افراد خانواده باشند اما به‌لحاظ عرفی نمی‌توان پذیرفت که آن فرد سرپرست باشد.
این فعال اجتماعی یادآور شد: در خانواده‌های یک نفره که نمی‌دانیم اطلاق خانواده را برای آن به کار برد، آیا زن یا مردی که تنها زندگی می‌کند، خانواده است؟ این افراد باید به تنهایی هزینه زندگی خود را تأمین کنند.
وی ادامه داد: زنان سرپرست خانوار بدون حضور فردی بزرگسال، سرپرست خانواده را برعهده دارند و بیشترین بار معیشتی و تأمین اجتماعی آن خانواده بر عهده زن قرار دارد.
شفیعی خاطرنشان کرد: زنان سرپرست خانوار به دو دسته بیوه و مطلقه تقسیم می شوند اما خودشان سرپرست خانواده خود هستند. همسران مردان معتاد و زندانی و بیکار و مهاجر و مردانی که خدمت سربازی هستند به‌عنوان زنان و دختران خود سرپرست محسوب می‌شوند. زنان خود سرپرست کسانی هستند که سن زیادی دارند و دختران خود سرپرست کسانی هستند که ازدواج نمی‌کنند اما در برخی فرهنگ‌ها، همسر مردان سالمند و از کارافتاده می‌شوند.
وی تصریح کرد: زنان سرپرست خانوار علاوه‌بر آن‌که از نظر اقتصادی دچار مشکل هستند اما از نظر عاطفی و اجتماعی نیز دچار مشکلات عدیده‌ای هستند.
این فعال اجتماعی گفت: زنان بدسرپرست که همسرانشان معتاد هستند و یا مشکلات دیگری دارند باید مورد توجه دولت قرار گیرند اما این‌گونه نیست.
وی خازطرنشان کرد: زنان خودسرپرست شامل افرادی که درآمد دارند و افرادی که درآمد ندارند، تقسیم می‌شوند. افراد بدون درآمد در جامعه رها شده هستند که باید بیشتر روی این زنان تمرکز شود. زنان بدون درآمد ترس از آینده را بیشتر تجربه می‌کنند و در سطح اجتماعی پایین‌تری قرار دارند.
شمار زنان سرپرست خانوار در ایران
شفیعی گفت: در ایران متأسفانه هر سال ۶۰ هزار زن بی‌سرپرست به کل مجموعه این افراد در حال اضافه شدن است. در مجموع ۱۷ میلیون و ۳۵۳ هزار خانوار در کشور داریم که ۱۵ میلیون و ۷۱۲ هزار خانوار سرپرست مرد و یک میلیون و ۶۴۰ هزار نفر سرپرست زن دارند که طی 10 سال گذشته شمار خانواده‌های زن سرپرست خانوار با رشد ۵۸ درصدی نسبت به رشد ۳۸ درصدی مردان سرپرست خانوار افزایش زیادی داشتند. از سال ۸۵ الی ۹۵ این رشد از ۳۶ درصد به ۵۸ درصد رسید.
فعالیت کمیته امداد برای برطرف کردن مشکلات زنان سرپرست خانوار
«علی جعفری» معاون حمایت و سلامت کمیته امداد استان گلستان در این نشست گفت: در ایران به زنان سرپرست خانوار بدون درآمد به میزان مورد نیازشان از طرف بهزیستی، کمیته امداد و هلال احمر خدماتی ارائه می‌شود.
جعفری افزود: در استان حدود ۳۸ هزار خانوار تحت‌پوشش زن سرپرست خانوار داریم که از این تعداد حدود ۱۲ هزار نفر دارای توانمندی کار کردن هستند و کمیته امداد حدود 7000 زن را در زمینه آموزش برای توانمندی آن‌ها و نیز در زمینه اشتغال برای ۶۴۸ زن سرپرست خانوار مشغول کار هستند و تقریباً برای 1056 نفر آموزش قرار داده شد. شاید در برخی مکان‌ها افرادی هنوز به کمیته امداد و بهزیستی مراجعه نکردند.
وی به چالش‌های این حوزه اشاره کرد و گفت: زنان سرپرست خانوار در حال افزایش هستند که این فاجعه است و باید دستگاه‌های متولی خانواده ورود کنند که چه عواملی این زنان سرپرست خانوار را تولید می‌کند؟ ما دستگاه حمایتی هستیم.
محدودیت‌های زنان سرپرست خانوار
معاون حمایت و سلامت کمیته امداد استان گلستان گفت: زنان سرپرست خانوار محدودیت‌هایی دارند که این محدودیت‌ها موجب می‌شود تا خانواده‌ها دچار مشکلات ویژه شوند. زن بی‌سرپرست نمی‌تواند در خصوص مشکل خود با کسی صحبت کند و یا دچار چالش اجتماعی است.
جعفری خاطرنشان کرد: شاید نتوانیم صد درصد خدمات را به زنان سرپرست خانوار بدهیم اما با توجه به فعالیت‌مان در استان، به نظر می‌رسد زنان بی‌سرپرستی که از دستگاه حمایتی بهره‌مند نشده باشند، بسیار اندک است.
وی تصریح کرد: در مجلس در زمینه زنان سرپرست خانوار، مصوباتی اعلام می‌شود اما خروجی دیده نمی‌شود که این نشان می‌دهد، مجلس فقط بیان می‌کند.
معاون حمایت و سلامت کمیته امداد استان گلستان خاطرنشان کرد: در دانشگاه‌ها پایان‌نامه‌ها و تحقیقات کمی در خصوص بررسی و ارائه راهکار در این زمینه داریم. هر کاری نیاز به پژوهش وجود دارد.
جعفری یادآور شد: همگان تنها از بهزیستی و کمیته امداد انتظار حمایت از زنان بی‌سرپرست را دارند اما هیچ گاه به بررسی علت بی‌سرپرست شدن این خانواده‌ها و پیشگیری از این موضوع نپرداخته‌اند.
رفع مشکلات زنان سرپرست خانوار
معاون حمایت و سلامت کمیته امداد استان گلستان ادامه داد: برطرف کردن مشکلات زنان سرپرست خانوار مختص یک دستگاه نیست. در جامعه همه دستگاه‌ها می‌توانند حمایت کنند تا این چالش برطرف شود.
جعفری گفت: در زمینه اشتغال‌زایی این مرکز به تنهایی نمی‌تواند اقدامی انجام دهد. هر چند در این حوزه نمایشگاه‌هایی برای عرضه محصولات خانواده‌های سرپرست خانوار برگزار کردیم تا اشتغالشان موثر باشد و استقبال نیز انجام شد.
«مریم معصومی» معاون امور اجتماعی بهزیستی استان گلستان در این نشست، گفت: هم‌اکنون 6550 خانوار دارای سرپرست زن خانوار با جمعیت ۱۹ هزار و ۶۵۰ نفر تحت پوشش بهزیستی استان هستند.
تقسیم کار ملی مرتبط با زنان سرپرست خانوار
معصومی افزود: در تقسیم کار ملی در زمینه زنان سرپرست خانوار، طی تحقیقاتی که به آن پرداخته شد، مهم‌ترین علت شکل‌گیری زن سرپرست خانوار، فوت همسر و بعد از آن طلاق و از کار افتادگی بود.
ایجاد گروه همیار زنان سرپرست خانوار
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان گلستان با بیان این‌که دولت موظف به حمایت مالی و در زمینه توانمندسازی و اشتغال آنان نیز باید تلاش کند، گفت: در استان گلستان حدود ۲۸ گروه همیار زنان سرپرست خانوار ایجاد شد. هر گروه پنج الی هفت عضو دارد که از جمله حرفه‌های آن‌ها سبزی خردکنی، آشپزی، نان‌پزی و عکاسی و فیلمبرداری و دفتر بیمه و … است که در فنی و حرفه‌ای آموزش دیدند و تبدیل به گروه شدند و برای آن‌ها اشتغال‌زایی ایجاد شد.
معصومی یادآور شد: علاوه‌بر آن دولت نیز یارانه ۴۵ هزار تومانی هر نفر را به ۱۴۸ هزار تومان در هر ماه رسانده است.
وی تصریح کرد: جامعه باید این نگاه را تغییر دهد و در این راستا سیاست‌گذاری بزرگی باید صورت گیرد که زن سرپرست خانوار احساس امنیت کند تا به‌طور مثال برای اجاره خانه دچار چالش نشود. راهی برای خاتمه آن وجود ندارد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان گلستان گفت: اگرچه در زمینه پرداخت مستمری این میزان کافی نیست اما سازمان نیز طبق الزامات خود این میزان مستمری را پرداخت می‌کند.
رفع مشکلات حوزه زنان سرپرست خانوار با تغییر در فرهنگ
معصومی افزود: برای برطرف کردن مشکلات این حوزه باید تغییر ایجاد شود که این تغییرات مستلزم هزینه‌های بسیاری است که باید دولت تأمین کند و نیز در زمینه فرهنگی باید فرهنگ جامعه و نگاه مردم و دیدگاه‌ها را تغییر دهیم تا پس از طلاق و خود سرپرست شدن، زندگی آرامی داشته باشد.
برگزاری کارگاه آموزشی
«سارا رستمی» کارشناس امور بانوان دادگستری استان گلستان در این نشست گفت: در زمینه زنان سرپرست خانوار، حدود پنجاه برنامه مدون داریم که در طول سال ملزم هستیم آن‌ها را اجرایی کنیم.
رستمی تصریح کرد: اگر چه برنامه‌هایمان شاید مختص زنان نباشد اما مرتبط با آنان است، مانند برگزاری کارگاه‌هایی در مناطق محروم که مهارت ارتباطی را به آنان آموزش می‌دهد و آنان را توانمندسازی می‌کند.
«ابراهیم شهبازی»، مدیر مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا) شعبه گلستان در این نشست، گفت: پژوهش‌ها معمولاً جزیره‌ای انجام می‌شوند. از آنجایی که پژوهش‌ها معمولا توصیفی، تبیینی و کاربردی هستند، بیشتر پژوهش‌ها توصیفی انجام می‌شود اما پیشنهادات کاربردی هم که منتج می‌شود، به دستگاه‌ها اطلاع داده نمی‌شود و اگر اطلاع داده شود هم با توجه به آن‌که دستگاه‌ها قوانین مخصوص به خود را دارند، ساختارها و بخشنامه‌ها اجازه نمی‌دهد که آن پژوهش عملیاتی شود و این نتایج مسکوت می‌مانند.
وی افزود: بهتر است دستگاه‌ها نتایج پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را کاربردی کنند و بخشنامه‌ها را با توجه به نتایج این اطلاعات مطابقت دهند.
مدیر مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران با اشاره به این‌که باید بخشنامه‌ها مطابق با پژوهش‌ها و اجرای آن باشد، تصریح کرد: در زمینه زنان سرپرست خانوار در استان گلستان، طرح پژوهشی با عنوان «کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار و راهکارهای توانمندسازی آنان» از سوی سازمان بهزیستی استان به جهاد دانشگاهی استان گلستان واگذار شده است که پس از اتمام کار نتایج می‌تواند راهکارهایی در این موضوع دهد.
