تهیه کننده: بابک میری
یادآوری
این گزارش به صورت کوتاه و فشرده قسمت‌هایی از نقض حقوق زنان در فروردین 1397 را به اطلاع می‌رساند. علیرغم سانسور خبری حاکم درایران، تلاش شده است اخبار و اطلاعات از خبرگزاری‌های مورد تایید گردآوری گردد.
بازداشت و زندان
زهره اسدپور یکی از زنانی است که در تجمع روز جهانی زن مقابل ساختمان وزارت کار بازداشت و همراه با دیگر زنان بازداشتی به زندان قرچک ورامین منتقل شد. خانم اسدپور پس از آزادی مشاهدات خود را تحت گزارشی با عنوان “قرچک رهایمان نخواهد کرد” به رشته تحریر درآورد. او در گزارش خود وضعیت اسفناک این زندان و بهره کشی از زندانیان را به خوبی نشان می دهد. (هرانا، 2 فروردین 1397)
زندان فرصت بی‌نظیری است برای بازنمایی نابرابری و نقش حیاتی پول در برساختن سلسله مراتب, در فضایی کوچک. پول در زندان بسیار حیاتی است و کافی است پول نداشته باشی تا در اعماق سلسله مراتب دست و پا بزنی و حتی از آب و خوراک مناسب نیز بی‌بهره باشی. میوه و سبزیجات جزو جیره‌ی زندان نیست و بالطبع تنها کسانی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند که پول داشته باشند و بتوانند از فروشگاه زندان میوه و سبزیجات بخرند. (جوانه‌ها، 3 فروردین 1397)
مریم شریعتمداری از معترضان حجاب اجباری طی حکمی توسط شعبه ۱۰۹۱ دادگاه کیفری دو استان تهران به یک سال حبس تعزیری محکوم شد. وی در تاریخ ۴ اسفند‌ماه سال ۹۶ به دلیل اعتراض به حجاب اجبازی بازداشت شده بود. (هرانا، 8 فروردین 1397)
یک زن مهابادی به نام روناک آقایی برای تحمل حبس شش ماهه به زندان این شهر منتقل شد. وی به اتهام شرکت در جشن‌های خیابانی مرتبط با برگزاری رفراندوم استقلال اقلیم کردستان عراق به حبس محکوم شده بود. (هرانا، 15 فروردین 1397)
گلرخ ایرایی در شصتمین روز اعتصاب غذا در پی وخامت شدید حال جسمی به دلیل آسیب‌دیدگی کیسه صفرا و حالت تهوع مداوم و بالا آوردن آب زرد، دیروز سه‌شنبه ۱۴ فروردین ماه به بیمارستان منتقل شده است. خانم ایرایی پس از اعتصاب غذا دست‌کم ۲۰ کیلو کاهش وزن پیدا کرده و دیگر توان راه رفتن نیز ندارد. آتنا دائمی و گلرخ ایرایی دو کنشگر مدنی از ۱۴ بهمن ماه به دلیل انتقال غیرقانونی و ضرب و شتم شدن توسط ماموران زندان اوین دست به اعتصاب غذای اعتراضی زدند، خانم دائمی در تاریخ ۲۶ بهمن‌ماه سال گذشته به اعتصاب غذای خود پایان داد و خانم ایرایی نیز اعتصاب خشک خود را به اعتصاب غذا تغییر داده بود. (هرانا، 15 فروردین 1397)
مریم اکبری منفرد زندانی سیاسی محبوس در بند زنان زندان اوین به گلرخ ایرایی کنشگر مدنی که پس از گذشت بیش از ۶۰ روز همچنان در اعتصاب غذا به سر می‌برد نامه‌ای نوشته و خطاب به او گفته است “شنیده‌ام با توجه به اینکه بیش از ۶۰ روز از اعتصاب غذای گلرخ در زندان جهنمی قرچک گذشته، او نه توان راه رفتن دارد و نه توان حرف زدن و بیش از ۲۰ کیلو وزن کم کرده است. من در حمایت از او و درخواست او برای برگشت به اوین از تاریخ ۱۵ فرودین ماه ۱۳۹۷، به مدت سه روز اعتصاب غذا می‌کنم و از تمامی وجدان‌های بیدار و مجامع بین‌المللی و حقوق بشری درخواست دارم برای نجات جان گلرخ اقدام فوری بکنند”. (هرانا، 16 فروردین 1397)
با گذشت بیش از ۶۰ روز از اعتصاب غذای گلرخ ایرایی و انتقال وی به بیمارستان، جمعی از زندانیان سیاسی زندان رجایی شهر کرج خطاب به او نامه‌ای نوشتند. زندانیان مذکور در این نامه از خانم ایرایی خواسته اند تا به اعتصاب خود پایان دهد و خطاب به او گفته‌اند “در این مسیر دشوار برای رسیدن به آزادی و برابری، حفظ سلامتی‌ات ضروری است و بی شک به واسطه این اعتصاب غذا صدای تو به گوش تمام وجدان‌های بیدار رسیده است و صدای دادخواهی و مظلومیت‌ات با پایان این اعتصاب خاموش نخواهد شد”. (هرانا، 17 فروردین 1397)
شاهین (جعفر) اقدامی زندانی سیاسی محبوس در زندان رجایی شهر کرج در حمایت از زنان و جنبش نه به حجاب اجباری نامه‌ای سرگشاده نوشته و گفنه است “کمپین نه به حجاب اجباری که در ذیل جنبش رهایی بخش زنان از ستم و تبعیض قرار دارد، پویشی است قابل احترام و قابل تحسین که توانست بار دیگر ماهیت سرکوبگر استبداد مذهبی علیه زنان را در داخل و خارج ایران افشا کند”. وی همچنین از مجامع بین‌المللی حقوق بشر درخواست کرده تا علیه سرکوب و خشونت سازمان‌یافته و سیستماتیک زنان در ایران اقداماتی قاطع و فوری به عمل آورد. (هرانا، 19 فروردین 1397)
سازمان دیده‌بان حقوق بشر طی بیانیه ای اعلام کرد که “ایران باید فوراً گلرخ ایرایی، مدافع حقوق بشر بستری شده در بیمارستان را آزاد کند”. این مدافع حقوق بشر از ۶۷ روز پیش دست به اعتصاب غذا زده و در پی وخامت وضع جسمی در شصتمین روز از اعتصاب غذای خود به بیمارستانی در تهران منتقل شده است. (هرانا، 23 فروردین 1397)
سازمان عفو بین‌الملل طی بیانیه‌ای اعلام کرد “دست کم ۱۱ زن از اقلیت مذهبی دراویش گنابادی در ایران از ابتدای ماه اسفند در زندان شهر ری با شرایط غیرانسانی و بدون دسترسی به وکیل نگهداری می‌شوند. بازداشت آنها به دنبال پراکنده کردن خشونت آمیز تظاهرات دراویش در تهران صورت گرفت. برخی از زنان نیاز به مراقبتهای پزشکی فوری برای جراحات ناشی از ضرب و شتم در زمان دستگیری دارند”. عفو بین‌الملل در این بیانیه خواستار آزادی فوری این بازداشت‌شدگان شده است. (هرانا، 23 فروردین 1397)
آتنا دائمی، کنشگر مدنی زندانی در بهمن ماه سال گذشته به طور غیرقانونی به همراه گلرخ ایرایی به زندان قرچک ورامین تبعید شد. این زندانی که در اعتراض به این انتقال دست به اعتصاب زده بود با گذشت زمان و با توجه به مشکلات موجود در زندان و همینطور فشارهای عصبی با مشکلات پزشکی روبرو شده است. پزشک متخصص اعصاب وضعیت او را نامناسب تشخیص داده و از طرفی مسئولین قضایی علیرغم وعده پیشین برای اعزام او به مرخصی کوتاه مدت به دلیل “اطلاع رسانی و اعتراض” او را از این اعزام محروم کردند. (هرانا، 24 فروردین 1397)
گلرخ ایرایی، کنشگر مدنی زندانی در بهمن ماه سال گذشته به طور غیرقانونی به همراه آتنا دائمی به زندان قرچک ورامین تبعید شد. این زندانی که در اعتراض به این انتقال دست به اعتصاب زده بود، در پی وخامت حال جسمی در شصتمین روز اعتصاب غذا، به بیمارستان امام خمینی تهران منتقل شده بود. خانم ایرایی پس از گذشت ۷۲ روز همچنان در اعتصاب غذا به سر می‌برد. گزارش شده که وی از آغاز اعتصاب غذا دست‌کم ۲۰ کیلو کاهش وزن داشته و پس از انتقال به بیمارستان دیگر توان بلند شدن از روی تخت و راه رفتن نیز ندارد. (هرانا، 27 فروردین 1397)
آرش صادقی، فعال حقوق بشر محبوس در زندان رجایی شهر کرج با نگارش نامه‌ای سرگشاده خواستار حمایت از همسرش گلرخ ایرایی (کنشگر مدنی زندانی) که پس از گذشت ۷۳ روز همچنان در اعتصاب غذاست، شده است. آقای صادقی در بخشی از این نامه می‌گوید “همسرم ناگزیر با در دست گرفتن جان خود بلندترین اعتراض ممکن را به این ظلم بیان می‌کند و دادخواهی خود را نزد هیئت منصفه‌ای به بزرگی ملت ایران و همه انسان‌های عدالت‌خواه دنیا می‌برد. سر تعظیم فرود می‌آورم و از همه وجدان‌های بیدار می‌خواهم صدای گلرخ باشند”. (هرانا، 28 فروردین 1397)
مراسم اعطای جایزه آندره ساخارف در امریکا برگزار شد و این جایزه امسال مشترکاً به نرگس محمدی، سخنگو و معاون کانون مدافعان حقوق بشر از ایران و راوی کوچی‌مانچی از هند تعلق گرفت. دلیل انتخاب خانم نرگس محمدی فعالیت‌های حقوق بشری او و تلاش برای پایان بخشیدن به مجازات اعدام بوده است. خانم دکتر نیره توحیدی، استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا به نمایندگی از نرگس محمدی در مراسم دریافت لوح جایزه حاضر شد و با شرکت‌کنندگان در این مراسم سخن گفت. خانم محمدی طی نامه ای که قرائت شد اعلام داشت ” اندیشه‌ها و رویاها نمی‌میرند. ایمان و باور به ازادی و عدالت با حبس، شکنجه و حتی مرگ به پایان نمی‌رسد؛ و نیروی استبداد حتی به پشتوانه‌ی قدرت حکومت بر خواست آزادی چیره نخواهد شد. من در این زندان، فروتنانه حمایت و سخاوت شما را بر خود درمی‌یابم و به تلاش‌هایم تا رسیدن به صلح و مدارا برای جامعه‌ای متکثر و بر مبنای احترام به حقوق بشر ادامه می‌دهم.” (هرانا، 28 فروردین 1397)
فرهنگی و اجتماعی
شورای نگهبان بالاخره به تعریفی مشخص از رجل سیاسی دست یافت اما از آنچه که عباسعلی کدخدایی از تریبون سخنگویی این شورا اعلام کرد باز هم آبی برای زنان ایرانی گرم نشد. (خبرآنلاین، 2 فروردین 1397)
معاون وزیر آموزش و پرورش و رییس سازمان نهضت سوادآموزی از وجود یک میلیون و ۸۰۰ هزار زن بیسواد در کشور خبر داد. (ایسنا، 12 فروردین 1397)
رئیس فراکسیون حقوق شهروندی مجلس با بیان اینکه حضور زنان در ورزشگاه حق طبیعی آنهاست است گفته است که باید ورزشگاه‌ها به شکلی باشند که کودکان، نوجوانان، افراد مسن و یقینا زنان نیز در آن احساس امنیت کنند. وی همچنین اظهار کرد که باید حضور خانواده‌ها در ورزشگاه‌ها آزاد شود، چراکه با این حضور مسائل و معضلات پیچیده فرهنگی در ورزشگاه‌ها به راحتی قابل حل خواهد بود. (ایسنا، 13 فروردین 1397)
نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: «در این مدت که لایحه منع خشونت علیه زنان و حمایت از کودکان در دست بررسی است، زنان و کودکان بسیاری مورد تهدید و آزار قرار گرفته‌اند.» (برنا، 13 فروردین 1397)
معصومه جلیل پور زن ۲۶ ساله اهل تبریز جدیدترین قربانی اسیدپاشی در تبریز است. ۳۰ ساعت مانده به سال تحویل ۹۷، خواستگار وی که از او جواب رد شنیده بود، رویش اسید پاشید. معصومه یک ماه گذشته را روی تخت بیمارستان گذرانده، صورتش را هنوز ندیده، شبها مدام کابوس آن روز را می بیند و از بقیه می خواهد که صورتش را به او برگردانند. (هرانا، 22 فروردین 1397)
درست در آستانه عید نوروز و روزهایی که تقریبا کل کشور به تعطیلات می رود، اتفاقی غیر منتظره در فیش های حقوقی بخشی از فرهنگیان زن رخ داد که در لابلای شادی ها و تبریک های حقیقی و حقوقی! این ایام تقریبا به فراموشی سپرده شد. ماجرا از این قرار بود که حق عائله مندی از فیش حقوقی زنان مجرد کسر شد؛ یعنی باز هم از حقوق معلمین، این قشر دلسوز و مظلوم، کاسته شد. در همین رابطه گفت و گویی کردیم با یکی از فعالان امور زنان که خود یک معلم است. (ایران زنان، 27 فروردین 1397)
مدیر روابط عمومی مرکز اورژانس و فوریت‌های پزشکی خوزستان از خودسوزی یک زن ۶۸ ساله در اهواز خبر داد و گفت که در این حادثه زن مصدوم جان خود را از دست داد. (هرانا، 28 فروردین 1397)
وزیر کشور دستور داد با کسانی که اقدام به کشف حجاب در خودرو می‌کنند طبق قانون برخورد شود. (هرانا، 28 فروردین 1397)
زنان همواره برای پیشبرد منافع خود در همه جوامع با مشکلات بسیاری مواجه هستند و وقتی این موضوع به کشورهایی با قوانین مردسالارانه می‌رسد سختی کار چند برابر می‌شود و این مشکلات در حوزه سیاسی باز بار مضاعف‌تری به خود می‌گیرد. در این راستا دو نماینده زن مجلس از سختی‌های موجود در عرصه قانون‌گذاری گفتند. (خبرآنلاین، 28 فروردین 1397)
لیلا ارشد، مددکار اجتماعی زنان و کودکان درباره علل افزایش آمار دختران فراری گفت: ما قوانین حمایتی برای کودکان و زنان نداریم. این خلأ قانون باعث می‌شود وقتی فردی با 123 به‌عنوان اورژانس اجتماعی تماس می‌گیرد، از سوی بهزیستی مداخلات جدی صورت نگیرد. همچنین از دخترانی که خانه را ترک می‌کنند از آنها حتی در خانه‌های سلامت حمایت کافی و موردنیاز صورت نمی‌گیرد. (رویداد 24، 29 فروردین 1397)
یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: متاسفانه امروز نه تنها در شبکه‌های مجازی بلکه از مجلس نیز باز همان نگاه زشت و ابزاری به زنان دیده می شود. (ایسنا، 29 فروردین 1397)
رییس فراکسیون زنان مجلس گفت: باید این موضوع را بررسی کرد و از وزیر کشور هم تشکر می کنیم که دستور پیگیری را دادند و ما نیز در مجلس پیگیر ماجرا هستیم. ابتدا باید دید وزارت کشور چه اقدامی در این خصوص انجام می دهد و ما نیز نظارت می کنیم و نتایج بررسی های وزارت کشور را پیگیری می کنیم. (انتخاب، 29 فروردین 1397)
معاون سیاسی اجتماعی استاندار خوزستان گفت: آمار بالای بی سوادی زنان و میانگین هشت درصدی بی سوادی مطلق در بین سنین 10 تا 50 ساله خوزستان، با توجه به سن امید به زندگی(بالای 70 درصد) زیبنده کشور نیست. (پارس‌نیوز، 30 فروردین 1397)
معصومه ابتکار معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده و شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه رئیس‌جمهور ایران در امور حقوق شهروندی به برخورد مامور گشت ارشاد با یک زن جوان واکنش نشان دادند. (اعتمادآنلاین، 30 فروردین 1397)
انتشار فیلمی در شبکه‌های اجتماعی که نشان دهنده ضرب و شتم یک دختر جوان توسط گشت ارشاد نیروهای انتظامی است، طی ساعات گذشته بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی داشته و در نهایت مقام‌های رسمی دولت ایران را نیز وادار به واکنش کرد. پلیس اصالت ویدئوی منتشر شده از برخورد ماموران گشت ارشاد و کتک زدن یک زن جوان را تایید کرده و گفته این شیوه برخورد را تایید نمی‌کند. وزیر کشور ایران هم دستور داده که تا روز شنبه گزارشی در این باره تهیه شود. (هرانا، 30 فروردین 1397)
ماجرای پیش آمده برای چند دخترجوان و مأمور پلیس در یکی از پارک‌های تهران واکنش های زیادی در پی داشت اما آنقدر غیرقابل دفاع بود که حتی سخنگوی ناجا نیز از وقوع آن ابراز تأسف کرد. (ایسنا، 30 فروردین 1397)
ورزشی
دختر موتورسوار ایرانی از سختی هایی و چالش هایی که برای قهرمانی در این رشته گذرانده، گفته است. (ورزش سه، 28 فروردین 1397)
بهداشت و سلامتی
انوشیروان محسنی بندپی رئیس سازمان بهزیستی کشور اظهار کرد: با توجه به آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر از مجموع معتادان کشور، 10 درصد را زنان معتاد تشکیل می دهند. (افکارنیوز، 19 فروردین 1397)
خانواده
زهرا ساعی در رابطه با وضعیت زنان سرپرست خانوار که باید از مزایای دولتی بهره‌مند شوند گفت: «طبق تعریفی که در کتب علمی ارائه داده‌اند زنان سرپرست‌خانوار به سه گروه تقسیم می‌شوند که گروه اول را زنان بد سرپرستی تشکیل می‌دهند که همسرانشان معلول و بیمار هستند و در پی آن تامین معیشت بر عهده زن خانواده است.» (برنا، 8 فروردین 1397)
گرچه ازدواج کودکان از نظر کارشناسان و مدافعان حقوق کودک “آزار جنسی” محسوب می شود، اما در ایران ازدواج دختران از ۱۳ سالگی و پسران از ۱۵ سالگی قانونی است. البته ازدواج دختران و پسران قبل از این سنین نیز، “با اذن ولی و با تشخیص دادگاه منوط به رعایت مصلحت کودک”، مجاز شمرده شده است. (خط صلح، 12 فروردین 1397)
چند سالی است موضوع فروش نوزادان مجددا در صحبت‌های جامعه گرم شده است. پدیده‌ای که می‌توان گفت همیشه وجود داشته و نوظهور نیست؛ اما شنیدن خبر “فروش نوزاد به قیمت 50 هزارتومان!” دردناک است. اکثر نوزادان به فروش رسیده متعلق به مادران معتادی هستند که برای فراهم کردن پول مواد آگهی فروش کودک خود را به دیوارهای شهر می چسبانند. (برنا، 13 فروردین 1397)
بر اساس آمار ازدواج و طلاق که سازمان ثبت احوال منتشر کرده است، آمار ازدواج نسبت به سال ۱۳۹۵ حدود ۸ درصد کاهش داشته، در حالی که تعداد طلاق‌ها به بیشترین آمار ثبت شده در تاریخ ایران و به حدود ۱۷۵ هزار مورد رسیده است. با وجود اینکه نتایج تحقیقاتی که بیشتر توسط نهادهای دولتی در مورد دلایل طلاق انجام می‌شود، منتشر نمی‌شود اما سال گذشته شهیندخت مولاوردی نارضایتی جنسی را به عنوان یکی از دلایل اصلی طلاق اعلام کرده بود. (هرانا، 21 فروردین 1397)
