شبکه ایران زنان
درست در آستانه عید نوروز و روزهایی که تقریبا کل کشور به تعطیلات می رود، اتفاقی غیر منتظره در فیش های حقوقی بخشی از فرهنگیان زن رخ داد که در لابلای شادی ها و تبریک های حقیقی و حقوقی! این ایام تقریبا به فراموشی سپرده شد. ماجرا از این قرار بود که حق عائله مندی از فیش حقوقی زنان مجرد کسر شد؛ یعنی باز هم از حقوق معلمین، این قشر دلسوز و مظلوم، کاسته شد. در همین رابطه گفت و گویی کردیم با یکی از فعالان امور زنان که خود یک معلم است.
دخت ایران/ سروناز حر
در آخرین روزهای اسفند ماه معلمین زن مجرد یک دفعه فهمیدند که حق عائله مندی از فیش حقوقی شان کسر شده است. باز هم از حقوق معلمین، این قشر دلسوز و مظلوم، کاسته شد. در همین رابطه گفت و گویی کردیم با خانم طاهره رحیمی، فعال حقوق زنان و دبیر کل جامعه فاطمیون.
بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظیفه بگیرکه دارای همسر نبوده و یا همسر آنان معلول و یا از کارافتاده کلی می باشد و یا خود به تنهایی متکفل مخارج فرزندان هستند از مزایای کمک هزینه عائله مندی بهره مند می شوند؛ با وجود این در اواخر سال ۹۶ ظاهرا بنا به حکم دیوان عدالت اداری روند قانونی پرداخت حق عائله مندی به زنان مجرد متوقف شد. سوال این است که اگر این یک قانون بود چطور می شد اجرایش را متوقف کرد و آیا اصلا این قانون از اول ضمانت اجرایی داشته است؟
تا آنجایی که من اطلاع دارم حدود سال ۸۶ قانون پرداخت حق عائله مندی به زنان، که البته نصف مبلغی است که به مردان می دهند، اجرایی شد. در آن زمان خانم مجتهد زاده، مسئول امور زنان ریاست جمهوری، در نامه ای به سازمان مدیریت کشوری خواستار پرداخت این مبلغ برای زنان شد. البته طبق این قانون، حق عائله مندی به خانم هایی که ده سال از خدمت آنها گذشته بود، تعلق می گرفت. پس عملا خانم هایی با حدود ۳۰ سال سن به بالا، که امیدی به ازدواج ندارند و مجردان قطعی محسوب می شوند، مشمول این قانون می شدند. مبلغ مذکور به عنوان حق خودسرپرستی به این زنان پرداخت می شد که چون برای آقایان به نام حق عائله مندی در نظر گرفته می شد، به نام همان حق عائله مندی در فیش های حقوقی این خانم ها هم ثبت شد.
قانون مذکور در سازمان مدیریت تصویب و سپس اجرایی شد و به ادارات ابلاغ گردید. منتها بعد از چند سال در اسفند ماه گذشته، با رای دیوان عدالت اداری پرداخت حق عائله مندی به زنان بدون همسر یا همان مجرد، قطع شد. متاسفانه ابتدا هم از آموزش و پرورش شروع شد که منجر به کسر از فیش های حقوقی فرهنگیانِ زن شد. در توجیه آن هم گفته شد که در قانون اشاره ای به دختران مجرد نشده و پرداخت حق عائله مندی به آنان لزومی ندارد. معلوم نیست که زن فاقد همسر چطور تفسیر شده که شامل زن بیوه می شود ولی شامل دختر مجرد نمی شود؟! این در حالی است که دختران مجرد ِ مشمول این قانون، خانم هایی با سنین بالا هستند که به دلیل شرایط جامعه، امکان ازدواج پیدا نکرده و تمام مخارج زندگی به عهده ی خودشان است.
یکی از نماینده های مجلس، با اشاره به اینکه حق عائله مندی به آقایان مجرد پرداخت نمی شود؛ بنابراین پرداخت آن به زنان مجرد هم تبعیض است، این عدم پرداخت را قانونی قلمداد می کند. آیا به نظرتان این توجیه درستی است؟
معلوم است که نه، این به هیچ وجه تبعیض نیست. این توجیه غلطی است. به چند دلیل : اول آن که باز هم تاکید می کنم این قانون مشمول همه ی دختران مجرد نمی شود و شرایط ِ سنی در آن حاکم است.
این که یکی از نماینده های مجلس گفته حق عائله مندی به آقایان مجرد پرداخت نمی شود، پس پرداخت آن به زنان مجرد تبعیض است، حرف غلطی است. چون اولا این قانون مشمول دختران مجرد با سنین بالا می شود و دوم آن که تجرد زنان در ۹۰ درصد موارد به انتخاب خودشان نبوده، ولی آقایان به انتخاب خود مجرد هستند!
دوم آن که تجرد زنان در ۹۰ درصد موارد به انتخاب خودشان نبوده، بلکه شرایط اضطرارِ جامعه، باعث شده آنها از حق مادری و همسری محروم گردند، ولی آقایان به انتخاب خود مجرد هستند!
باید اشاره کنم که طبق آمار تعداد زنان آماده ی ازدواج از مردان آماده ی ازدواج بیشتر است؛ البته در این آمار زنان کمتر از ۳۰ سال و بالاتر از ۵۰ سال محاسبه نشده اند، که با توجه به این مساله، جامعه در مقابل این زنان مسئول است و باید برای آنها درآمدی لحاظ کند، چون این زنان به تنهایی بار زندگی و مخارج خود را به دوش می کشند.
جالب است که آقایان به محض ازدواج حتی بدون فرزند هم این حق را می گیرند، ولی خانم ها نه. این تبعیض نیست؟ وقتی برخی مسئولین کلمه ی “زنان بدون همسر” را تفسیر می کنند، بهتر است به این مساله فکر کنند که زنی که در حال حاضر همسر ندارد، فرقی نمی کند که سابقه ازدواج داشته یا نه، در هر صورت در حال حاضر همسری ندارد که او را تامین کند. پس باید به او کمک کرد که چرخ زندگی اش بچرخد و بتواند مخارج خود و خانواده اش را ،که یا شامل فرزندان و یا شامل والدین می شود، بچرخاند.
مساله ی دیگر این است که والدین واجب النفقه فرزندان هستند هم شرعی و هم قانونی. این تکلیف بین فرزند دختر و پسر هم فرقی نمی کند. آنچه که در جامعه شاهد آن هستیم، کفالت و مراقبت دختران از والدین خود است و بیشتر زنان مجرد ِ ما ، والدین بیمار و یا از کار افتاده دارند که از آنها نگاهداری می کنند و مخارج آن ها را می دهند، به علاوه ی آنکه کفالت و مراقبت از والدین، میان فرزندان دختر بیشتر از فرزندان پسر است! این در حالی است که برای فرزندان دختر هیچ امتیازی اعم از مالی و غیر مالی برای کفالت والدین در نظر گرفته نشده است.
به دلیل ضعف قانونی موجود، چنانچه دختری برای اثبات کفالت والدین، نامه از دادگاه هم بگیرد، باز هم به او حق عائله مندی پرداخت نمی شود و اگر بخواهد برای آنها دفترچه بیمه بگیرد، باید دو برابر نرخ مصوب پرداخت کند… مساله دفترچه ی بیمه برای زنان شاغلِ دارای همسر هم همین گونه است، چنانچه زنی همسر بیکار یا دارای شغل آزاد داشته باشد و بخواهد برای همسر و فرزندان دفترچه بیمه بگیرد، باید دو برابر پرداخت کند.
با وجود این شرایط، گرفتن این حق از دختران مجرد، از کجا شروع شد؟ اولین ابلاغ چه زمانی بود؟
ظاهرا این قضیه از مدیریت کل دیوان محاسبات اردبیل شروع شد که در طی یک ابلاغ ناگهانی، حق زنان مجرد را پرداخت نکردند. آنها هم در پی این اقدام اعتراض کردند و مساله به دیوان عدالت اداری تهران رسید و پس از آن به جای اصلاح قانون و تفسیر درست آن، کسر حقوق زنان مجرد به کل کشور تزریق شد و در کمال ناباوری یک قانون مصوب، ملغی شد! سوال این است که آیا دیوان عدالت اداری حق دارد قانون را تفسیر کند؟ آیا در این مورد نبایستی از سازمان مدیریت و برنامه ریزی و معاونت امور زنان و خانواده استعلامی می کرد و یا حداقل آنها را در جریان این اقدام خود در قطع حق عائله مندی خانم های مجرد می گذاشت ؟
ظاهرا این قضیه از مدیریت کل دیوان محاسبات اردبیل شروع شد که در طی یک ابلاغ ناگهانی، حق زنان مجرد را پرداخت نکردند. آنها هم در پی این اقدام اعتراض کردند و مساله به دیوان عدالت اداری تهران رسید و پس از آن به جای اصلاح قانون و تفسیر درست آن، کسر حقوق زنان مجرد به کل کشور تزریق شد و در کمال ناباوری یک قانون مصوب ، ملغی شد!
چرا آموزش و پرورش در اجرای این موضوع پیشقدم شده است؟
واقعا علت این ماجرا را نمی دانم. لابد قرار است اموزش و پرورش کسری بودجه خود را از این طریق جبران کند. چون حق عائله مندی مبلغ زیادی نیست. در حال حاضر بین ۱۱۵ تا ۱۲۵ هزار تومان است.ابتدا با ۸۰ هزار تومان شروع شد و سپس هر سال مقداری اضافه شد. حالا در نظر بگیرید امسال کمتر از ۱۰۰ هزار تومان به حقوق فرهنگیان اضافه شده و حالا این قدر هم کسر شده است. ضمن اینکه دو سه ماهی را هم که در انتهای سال پرداخت شده، کسر می کنند چون ابلاغ این قانون از دی ماه بوده است.
فکر می کنم یکی از دلایلی که در این ماجرا دو ارگان بیشتر از همه درگیر شدند، آمار بالای دختران مجرد و تحصیل کرده در دو وزارتخانه آموزش پرورش و بهداشت است. طبق آمار ۶۰ درصد کارکنان آموزش پرورش زن هستند .
یکی از دلایلی که در اجرای این قانون جدید دو ارگان پیشقدم شدند، آمار بالای دختران مجرد و تحصیل کرده در دو وزارتخانه آموزش پرورش و بهداشت است.
در این مدت ارگان های ذی ربط و مسئول، در مجلس و دولت برای این مساله چه اقدامی کردند؟
متاسفانه ۱۹ اسفند ماه، تاریخ ابلاغ این حکم به مدارس بود. ایامی که همه درگیر هستند و کشور نیمه تعطیل است و به ویژه رسانه ها فعال نیستند. به همین دلیل این اتفاق بازتاب رسانه ای هم نداشت. حتی بنده در این مورد نامه ای به خانم ابتکار ، معاونت امور زنان، نوشتم و متوجه شدم که آنها بی خبر و بی اطلاع بودند. حتی این اتفاق را باور نکردند و از من بخشنامه خواستند که فرستادم. این موضوع خیلی عجیب است چون دیوان عدالت اداری در این فرآیند قبل از هر اقدامی باید معاونت امور زنان را در جریان بگذارد. علاوه بر آن از خانم های مجلس هم هیچ واکنشی ندیدم که حدس می زنم بی خبر بوده اند.
من در این مورد نامه ای به خانم ابتکار ، معاونت امور زنان، نوشتم و متوجه شدم که آنها بی خبر و بی اطلاع بودند. حتی این اتفاق را باور نکردند و از من بخشنامه خواستند که فرستادم. این موضوع خیلی عجیب است علاوه بر آن از خانم های مجلس هم هیچ واکنشی ندیدم که حدس می زنم بی خبر بوده اند.
در هر صورت ما از امور زنان و از نمایندگان زن مجلس و همه دست اندرکاران تقاضا می کنیم که این مشکل را پیگیری کنند و از حقوق زنان مجرد دفاع کنند. امیدواریم این سکوت و بی خبری به دلیل تعطیلات بوده باشد و حالا که آگاه شده اند، اقدامی کنند. در حال حاضر اعتراض ها بالا گرفته و بخش زیادی از کارمندان دولت درگیرِ این مساله شده اند.
بنظر شما این تاریخ ابلاغ و اجرای آن در روزهای نیمه تعطیل اتفاقی بوده است؟
به نظر بنده عمدی بوده است. چون این تاریخ کمترین بازتاب خبری و بی توجهی مردم را به همراه داشته است. اگر زمانی غیر از این ایام بود، قطعا با اعتراضات روبرو می شد. این حکم از دی ماه ابلاغ شده اما در اسفند ماه و آن هم نیمه ی دوم آن تصمیم به اجرا گرفتند ؛ اگر هم بگوییم بوروکراسیِ دست و پا گیرِ اداری بوده قابل قبول نیست، چون الان سیستم اتوماسیون در همه نهاد ها فعال است.
انتظار شما الان به عنوان نماینده ی جامعه ی زنان چیست؟
باید همه سعی کنیم از حقوق حقه ی زنان دفاع کنیم و جلوی ظلم به آنها را بگیریم. زنان با مردان کار برابر دارند ولی همیشه از مزایا و حقوق کمتری برخوردارند. برای حمایت از فرزندان و کفالت از والدین خود هیچ امتیازی به آنها تعلق نمی گیرد. خلأهای قانونی در این زمینه ها بسیار هست، قوانین باید اصلاح شود.
انتظار این است که مساله زنان مجرد دغدغه ی دست اندکاران ِ حوزه ی زنان شود. چرا برای ازدواج های زودهنگام همایش برگزار می کنند و امار می دهند و تاسف می خورند اما هیچ گاه همایشی برگزار نشده که به زنان مجرد و مسائل آنها بپردازد؟
کلا هم انتظار این است که مساله زنان مجرد دغدغه ی دست اندکاران ِ حوزه ی زنان شود.
