ارسال کننده : مرجان تابع بردبار
تاریخ انتشار: ۲۸ شهریور ۱۳۹۲, ساعت ۴:۰۹ بعد از ظهر
فیروزه رمضانزاده
جرس: نقش دو دولت نهم و دهم در توقیف روزنامه‌ها و نشریات در ایران بر کسی پوشیده نیست. در این میان، نشریه‌ها و وب سایت‌های بسیاری که در حوزه زنان فعالیت می‌کردند از لبه تیغه توقیف و سانسور قدرت حاکم گذشتند.
در حال حاضر چند نشریه تاثیرگذار در ایران فعالیت می‌کنند که دارای مدیر مسئول یا سردبیر زن هستند؟ به طور مشخص چه نشریه‌هایی به طور مشخص به مسائل زنان می‌پردازند؟ وضعیت فعالیت این نشریه‌ها در دولت احمدی‌نژاد چگونه بود؟
درحال حاضر مدت هاست نشریه‌ها و وب سایت‌هایی نظیر ماهنامه «زنان»، کانون زنان ایرانی، دو هفته نامه زنستان و چندین نشریه و وب سایت دیگر لغو امتیاز شده یا توقیف شده‌اند، آیا در دولت تدبیر و امید حسن روحانی چشم انداز روشنی برای رفع لغو امتیاز و فعالیت دوباره این رسانه‌ها وجود دارد؟
بررسی کوتاه وضعیت نشریه‌ها و وب سایت‌های بسیاری که در هشت سال گذشته پیرامون حوزه زنان فعالیت می‌کردند، نشان دهنده سهم ناچیز زنان از عرصه رسانه، سرکوب صدای جنبش زنان و تاثیرگذاری این زنان در افکار عمومی است چرا که اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی تنها پاشنه آشیل این نشریات توقیف‌شده بوده است.
از جمله می‌توان به روزنامه «زن» اشاره کرد که برای نخستین بار در ۱۷ مردادماه ۱۳۷۷ با هدف مطرح کردن مسائل زنان دارای مشی فمینیستی و اصلاح طلب با مدیر مسئولی فائزه هاشمی رفسنجانی و سردبیری ابراهیم نبوی و سپس مسعود بهنود پا به عرصه مطبوعات گذاشت. روزنامه «زن» در شماره نخست خود نوشته بود: «این روزنامه بنا دارد با نگاه زنانه و برای زنان بنویسد.»
پیش از سال ۷۹ و آغاز بسته شدن فله‌ای مطبوعات اصلاح طلب، روزنامه «زن» به خاطر انتشار اخبار سیاسی، نقد حجاب اسلامی، حمایت از فمنیسم، چاپ کاریکاتوری از داود احمدی مونس (آروین) پیرامون دیه زنان، و خبری درباره فرح پهلوی ابتدا در بهمن ماه ۱۳۷۷ به مدت دو هفته و بار دیگر در ۱۷ فروردین ۱۳۷۸ برای همیشه توقیف و بسته شد.
«تریبون فمینیستی» نیز یکی دیگر از نشریه‌هایی است که خیلی زود از صحنه مطبوعات زنانه خداحافظی کرد. این رسانه در سال ۱۳۷۹ فعالیت خود را با سردبیری پروین اردلان و با هدف توانمندسازی و رفع تبعیض از زنان، آغاز کرده بود.
همچنین نشریه اینترنتی «کانون زنان ایرانی» به سردبیری ژیلا بنی‌یعقوب نیز که از سال ۱۳۸۶ به دفاع از حقوق بشر و زنان می‌پرداخت به دستور مقام‌های قضایی دولت احمدی‌نژاد فیلتر شد.
نشریه اجتماعی ماهنامه «زنان» به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی شهلا شرکت نیز که در حال حاضر توقیف شده است یکی از معدود مجله‌های اختصاصی در حوزه زنان بود که به مدت ۱۶ سال از بهمن ماه سال ۱۳۷۰ تا دی ماه ۱۳۸۶ با ۱۵۲ شماره منتشر شد.
وب‌گاه «زنستان»، یکی دیگر از وب سایت‌هایی بود که به کوشش فعالان جنبش زنان از سال ۱۳۸۴ آغاز به کار کرد و ۳۳ شماره از آن منتشر شد. این نشریه در هر شماره به موضوعی تخصصی در حوزه حقوق زنان، حقوق کودکان و حقوق بشر می‌پرداخت. برای مثال، در فروردین ماه ۱۳۸۵ برای نخستین بار مکمل شروط ضمن عقد به قلم زهره ارزنی، وکیل دادگستری را منتشر کرد و چند ماه بعد نیز مکمل شروط ضمن عقد به قلم قوه قضائیه ایران منتشر شد. همچنین فراخوان تجمع ۲۲ خردادماه ۱۳۸۵ در این نشریه منتشر شد. جنبش زنان و جنبش مشروطه، خاطرات زنان از زندان، زنان کارگر، کودکان، بررسی قوانین مربوط به زنان و خانواده، مردان در جنبش زنان و … از موضوع‌های شماره‌های مختلف آن بود. این نشریه که پیش از آن شش بار فیلتر شده بود در اواخر آبان ماه ۱۳۸۶ با اخطار دادسرای اتاق اینترنت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسته شد.
دوهفته‌نامه «زنـستان» نیز نخستین مجله اینترنتی حقوق زنان به زبان فارسی بود که در سال ۱۳۸۴ آغاز به کار کرد و ۳۳ شماره از آن منتشر شد. این نشریه در هر شماره به موضوعی تخصصی در حوزه جنبش زنان، خاطرات زنان از زندان، زنان کارگر، کودکان، بررسی قوانین مربوط به زنان و خانواده، مردان در جنبش زنان و … می‌پرداخت.
در آن هشت سال، فعالان رسانه‌ای و نیز نشریه‌های دانشجویی بسیار در حوزه زنان شاهد سانسور و خودسانسوری و خط قرمزهایی بودند که بر این حوزه سایه انداخته بود. بسیاری از این نشریه‌ها در همان گام‌های نخست از حضور در عرصه ژورنالیسم زنامه بازماندند.
یکی دیگر از نشریه‌های محکوم به توقیف در آن سال‌ها «ایران‌دخت» بود. هفته‌نامه خبری تحلیلی که بین سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ در تهران منتشر می‌شد. این هفته‌نامه به دلیل آنچه که فقدان «پای بندی و التزام عملی به قانون اساسی» نامیده می‌شد برای همیشه از مطبوعات ایران حذف شد.
اما «تابوت» یکی از نشریه‌های دانشجویی بود که در کنار بسیاری از نشریه‌های دانشجویی آن زمان، محکوم به توقیف و سانسور شد.
نشریه‌ای که در دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران منتشر می‌شد اما پس از چند شماره به خاطر انتشار مطلبی با موضوع زنان و احکام اسلامی توقیف شد. موضوعات پرداخته شده در این نشریه در حوزهٔ زنان و کودکان بود و به مسائلی نظیر علوم اجتماعی، فلسفه، حقوق، مطالعات زنان، حقوق و هنر را با عناوین حقوق کودک، تعهد یا تظاهر، زن، آزادی، حجاب، علل بروز پدیدهٔ روسپی‌گری و آزادی و مکتب آزادی‌خواهی می‌پرداخت.
مینو بدیعی، یکی از روزنامه نگاران باسابقه در ایران پیرامون فعالیت نشریه‌های تاثیرگذار در حوزه زنان به جرس می‌گوید: «مدت‌های طولانی است که ما نشریه تاثیر گذار زنان نداریم. مهم‌ترین نشریه تاثیر گذار زنان در دوره اصلاحات همان نشریه – ماهنامه زنان به مدیریت شهلا شرکت بود که با توجه به فعالیت مثبتی که داشت توقیف شد. به نظر من اگر اجازه انتشار مجدد آن را بدهند خانم شهلا شرکت باید دوباره این نشریه را احیا کند. من فکر می‌کنم که دولت کنونی هم نظیر دولت آقای احمدی‌نژاد به طور کلی آنچنان که باید و شاید به ژورنالیسم زنان و یا انتشار نشریه‌های خاص زنان اهمیت چندانی ندهد مگر آنکه زنان در خواستشان مصر باشند.»
بسیاری از فعالان رسانه‌ای به ویژه کنشگران و روزنامه نگاران حوزه زنان که در هشت سال گذشته از لبه تیغه توقیف حاکمیت گذشتند امیدوارند که در دولت حسن روحانی، شرایطی برای فعالیت دوباره همان نشریه‌ها و وب سایت‌های توقیف شده در دولت روحانی فراهم یا دست کم زمینه‌ای برای عرض اندام نشریه‌هایی با موضوع زنان ایجاد شود.
بدیعی در ادامه سخنان خود پیرامون این موضوع معتقد است: «من دیدگاهم این است که تا حدی امکان بازگشایی وجود دارد اما این تا حد خودش مشکل ساز است. الان یکی از مهم‌ترین اقداماتی که دولت کنونی می‌توانست انجام دهد بازگشایی انجمن صنفی روزنامه نگاران همگام با بازگشایی خانه سینما بود اما چرا این کار را نکرد؟ مساله دیگر این است که حتی دولت‌های کمی معتدل‌تر و حتی اصلاح طلب‌تر در مورد مساله زنان بسیار حساس هستند و به همین سادگی در مورد زنان فضا را باز نمی‌کنند.»
این روزنامه نگار می‌افزاید: «به عنوان مثال الان حاکمان شرع ایراد می‌گیرند که چرا خانم افخم به عنوان سخنگوی وزارت امور خارجه انتخاب شده و همچنین با اینکه حرکت خانم راستگو را در مورد رای دادن به قالیباف تایید نمی‌کنم ولی او را بلافاصله از حزب کار اسلامی بیرون کردند در حالی که در مورد آقای دنیا مالی چنین کاری را نکردند. من به نظرم خود اصلاح طلبان هم در مورد زنان مساله دارند نه فقط محافظه کاران. گاهی به نظر می‌رسد که مساله زنان در این حکومت یک نوع تابو است.»
احمد علم الهدی، عضو مجلس خبرگان چندی پیش با اشاره به مذاکراتش با حسن روحانی، رئیس جمهورایران در مورد انتصاب سخنگوی زن در وزارت خارجه گفته بود: «به روحانی گفتم سخنگوی وزارت خارجه بیانگر سیاست خارجی یک دولت اسلامی و دینی است، لذا نباید در این خصوص خلاف آیه قرآن عمل کرد.»
با وجود چنین اظهارنظرهایی از سوی اصولگرایان و افراد تندرو در حاکمیت دردولت یازدهم نیز امیدی برای تحقق برابری جنسیتی، محو قانون‌های تبعیض‌آمیز و رسیدن به تغییر قانون و برابری وجود ندارد.
در حال حاضر نشریه‌ها و وب سایت‌های نظیر «مهرخانه»، «پایگاه خبری حجاب»، «زنان پرس»، «چارقد»، «ریحانه نیوز»، «لینک زن»، «باب‌ا‌لکریمه»، «دخت ایران» و… ضمن برخوردهای تند با نظریه‌های فمینیستی با محور قرار دادن مباحثی صرفاً تئوریک و انتزاعی در زمینه زنان و تبلیغ الگوهای مورد نظر حاکمیت هم چون، تبلیغ و اشاعه مفاهیمی چون، حجاب و عفاف، پررنگ کردن نفش زن در خانواده و تاکید بر مادری و همسری و نیز و… امکان رشد و فعالیت دارند.
در شرایطی که شاهد تکرار همان فشارهای اجتماعی گذشته برای کنترل پوشش زنان و انتشار اخباری نظیر بازداشت نرگس محمدی، فعال حقوق زنان به به بهانه بدپوششی هستیم، به نظر می‌رسد امیدی برای ایجاد چشم اندازی روشن به منظور فعالیت چشمگیر رسانه‌های مرتبط به حوزه زنان در دولت حسن روحانی وجود نداشته باشد.
http://www.rahesabz.net/story/75795/
