فرستنده خبر خانم لیدا اشجعی ۱۳۹۵/۱۰/۲۰
خبرگزاری مهر، گروه جامعه – نورا حسینی: امید مسّاح؛ درمانگر و پژوهشگر اعتیاد، مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی به مواد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفتگو با خبرنگار مهر با تشریح ۳۳ عامل اصلی بروز اعتیاد در جامعه گفت: درباره چرایی اعتیاد زیاد سخن گفته شده و شاید پرداختن مجدد به این شرح که اعتیاد یک بیماری زیستی‌روانی‌اجتماعی است، تکراری بر گفته‌های پیشین باشد. معضلی که بروز آن معمولا ناشی از تجمیع عوامل زمینه‌ای بسیاری در هریک از سه محور اصلی ذکرشده است.
درواقع تلفیقی از ۱. عوامل زیستی مثل خصوصیات ژنتیک، عوامل روانی مثل وقایع پرنقش زندگی، افسردگی، اضطراب، ۲. خصوصیات شخصیتی و رفتاری (ازجمله: عزت نفس اندک، خویشتن‌داری ضعیف، خلق‌وخو، ضعف مهارتهای مقابله‌ای و…) و ۳. عوامل اجتماعی (مثل خانواده، مدرسه، ارتباط با همسالان، تاثیرات محیطی و اجتماعی برآمده از سرمایه‌های اجتماعی جامعه و…) بسترساز بروز اعتیاد است.
وی با اشاره به تشریح عوامل اجتماعی اعتیاد گفت : فقر، بیکاری، مهاجرت، حاشیه‌نشینی، زندگی‌های قومی و قبیله‌ای، نبود و کمبود سرمایه‌های اجتماعیِ مثبت و زایا، نبود و کمبود زمینه‌های مناسب در جهت افزایش نشاط اجتماعی، خانوادهٔ پرتنش، در دسترس‌بودن مواد و … ازجمله مشکلات اجتماعی هستند که می‌توانند سبب‌ساز آسیبهای اجتماعی و البته اعتیاد شوند. رفع برخی از این معضلات مستلزم برنامه‌های کلان اقتصادی و برخی دیگر برنامه‌های ارتقاء فرهنگی است. متاسفانه دنیای امروز علی‌رغم حرکت به‌سوی دهکده جهانی و امحای مجازی مرزها، انزوا و تنهایی بیشتری را برای نسل جدید و نوباوگان فراهم کرده و حضور در شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی موجب تضعیف جمعی‌بودن و جمع‌پذیری شده است.
به گفته این پژوهشگر مسایل اجتماعی افرادی که انزواطلب بوده، ارتباطات و مشارکتهای اجتماعی ضعیفی دارند و تعلق خاطر زیادی به خانواده و… ندارند، در معرض آسیب بیشتر خواهند بود. قوانین سنتها و رسوم از طریق خانواده، قوانین سنتها و رسوم از طریق خانواده، همسایه، اطرافیان و بخشهای مختلف جامعه فرد را کنترل می‌کند و هرچه تعلق به این واحدها بیشتر باشد، کنترل‌پذیری بیشتر است همسایه، اطرافیان و بخشهای مختلف جامعه فرد را کنترل می‌کند و هرچه تعلق به این واحدها بیشتر باشد، کنترل‌پذیری بیشتر است. کنترل و نظارت اجتماعی ابزار مهمی در مصون داشتن افراد از آسیبهای اجتماعی است.
وی ادامه داد: دلبستگی، تعهد، خودکنترلی و قانون‌پذیری در جامعه از عوامل محافظت‌کننده اجتماعی مهم است و هرچه فرد نقش و مسئولیت و ارتباطات بیشتر اجتماعی می‌یابد، تاب‌آوری او نیز بیشتر می‌شود. برعکس هرچه این خصوصیات کمتر باشد، اعتیادپذیری شخص بیشتر می‌شود. بودن در جمع و در معرض دید و قضاوت دیگران، از طریق تقویت قانون‌مداری و قانون‌پذیری، عامل محافظت‌کننده قدرتمندی برای فرد در برابر بحران‌هاست و این شرایط منجر به افزایش حس همکاری و هنرِ کمک‌خواستن در افراد می‌شود که از ملزومات حل مسائل و مشکلات زندگی است. هر قدر شبکه ارتباطات واقعی افراد گسترده‌تر باشد، بیشتر از آسیبهای اجتماعی مصون خواهند بود. وجود اشکالات اساسی در ارکان اقتصادی و معیشتی جامعه (همچون شغل و درآمد مناسب و مسکن) و نقصان در سرمایه‌های اجتماعی و نشاط اجتماعی از یک‌سو و مجاورت با ۱. بزرگترین تولیدکننده تریاک جهان و ۲. مواجهه با موج وسیعی از مواد محرک صناعی در دههٔ اخیر از دو سوی دیگر، جوانان را در مرکز برمودایِ خطر و آماج حملاتِ سوق‌دهنده به تجربه و اقدام به انواع رفتارهای پرخطر و بزه قرار داده است.
