۲۰ آذر ۱۳۹۵ پرونده‌ای برای دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر
دهم دسامبر روز جهانی حقوق بشر است. ۶۸ سال از تصویب قطعنامه حقوق بشر در سازمان ملل متحد می‌گذرد، اما مجموعه حوادثی که در گوشه و کنار جهان در حال وقوع است، نشان می‌دهد وضعیت حقوق بشر اگر احتمالاً بدتر نشده باشد، بهتر نشده است.
زن و کودک از جنگ گریخته سوری
گروه‌های افراطی و جنگ‌طلب، آسایش و امنیت مردم را در اقصا نقاط جهان تهدید می‌کنند و بحران خاورمیانه و جنگ داخلی در سوریه میلیون‌ها آواره بر جای گذاشته است. مردمانی که نه تنها حقوق اولیه بلکه حق حیات و زندگی را از آن‌ها دریغ شده است. جمعیتی چند میلیونی ترک وطن کرده‌اند و سیاستمداران جهان از بحرانی با عنوان بحران پناهندگی سخن می‌گویند.
نقض حقوق بشر بر اساس قانون و به صورتی سیستماتیک همچنان در برخی کشورها از جمله ایران به چشم می‌خورد و فرهنگ و عرف به عنوان ابزار توجیه این امر به کار گرفته می‌شود. مثال روشن این ماجرا حجاب اجباری در جمهوری اسلامی ایران است.
مقام‌های جمهوری اسلامی و به‌طور مشخص علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به شکل علنی با ترویج حقوق بشر در ایران مخالف‌اند و ابایی هم از ابراز این مخالفت ندارند. آن‌ها این موضوع را چالشی اساسی در رابطه میان ایران و غرب می‌دانند.
خامنه‌ای همواره هشدار داده که غربی‌ها پس از مسأله هسته‌ای خواهان گفت‌و‌گو و مذاکره درباره وضعیت حقوق بشر در ایران خواهند بود و از قضا ایران و اتحادیه اروپا گفت‌و‌گو‌هایی را درباره وضعیت حقوق بشر در ایران آغاز کرده‌اند، اما طرف ایرانی تأکید دارد که این گفت‌و‌گوها در موضعی برابر پیش می‌رود و به طرف غربی اجازه داده نمی‌شود که از موضع بالا درباره وضعیت حقوق بشر در ایران اظهار نظر کند.
از سوی دیگر جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا «حقوق بشر اسلامی» را در مقابل مفهوم رایج حقوق بشر قرار دهد که آن را غربی می‌خواند.
اعدام، بریدن دست و پای مجرمان و شلاق، بخشی از این حقوق بشر اسلامی‌ست.
دوازدهم مرداد ماه در تقویم ایران، «روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» نامیده شده است و صادق آملی لاریجانی، رییس قوه قضاییه پیشتر گفته است که تلاش غربی‌ها برای تحمیل حقوق بشر مورد قبول خود به جوامع مختلف خلاف حقوق بشر کثرت گراست: «حالا که جوامع نگاه‌های مختلفی به مقوله حقوق بشر دارند طبیعتاً کشورهای غربی حق ندارند نگاه حقوق بشری خود را به جوامع دیگر تحمیل کنند که این تحمیل خلاف عقلانیت و عدالت و حتی خلاف حقوق بشر است.»
در این پرونده مجموعه مطالبی با رویکردهای مختلف در ارتباط با حقوق بشر و حقوق بشر اسلامی جمع‌آوری شده و پیش روی شما قرار گرفته است تا شاید بتوان توجه بیش‌تری به وضعیت حقوق بشر داد و به‌خصوص بی‌حقوقی انسان‌ها در ایران را برجسته کرد.
◄ آیا هنرمندان ایرانی دغدغه حقوق بشر دارند؟
به بهانه دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر، رادیو زمانه با تعدادی از هنرمندان ایرانی گفت‌و‌گو کرده و از آن‌ها پرسیده است که با توجه به شرایط و دغدغه‌های حقوق بشری جامعه مدنی ایران، آیا هنرمندان هم دغدغه حقوق بشر دارند و آیا این دغدغه‌ها در آثارشان انعکاس پیدا کرده است یا نه؟
◄ نابابی فهم حقوق بشر در جامعه ایرانی
جامعه ایرانی با نادیده‌انگاری و پس‌رانیِ توان‌های بالقوه و بالفعل خویشْ خود را از توان‌های نهفته و عملی فرهنگی‌‌اش برای نزدیکی به مبانی و اهداف حقوق بشر محروم می‌سازد و از شناخت معابر و پل‌هایی طفره می‌رود که می‌توانند نظام اجتماعی و سیاسی ایرانی را به جهان پیوند زنند.
◄ جایگاه فرودست حقوق بشر در روابط بین‌الملل
با وجود فراگیر شدن روزافزون گفتمان حقوق بشر در چند دهه اخیر اما، نگاهی گذرا به وضعیت کنونی جنگ‌های داخلی و تنازعات بین‌المللی در جهان، تصویر روشن و امیدبخشی از جایگاه واقعی و تاثیر عملی حقوق بشر در عرصه روابط بین‌الملل به دست نمی‌دهد.
◄ حقوق بشر، اعلامیه جهانی، اعلامیه اسلامی
اگر هر دو اعلامیه حقوق بشر جهانی و حقوق بشر اسلامی را به‌مثابه ریسمان در نظر بگیریم، ریسمان حقوق بشر جهانی احتمالاً می‌تواند ما را از ته چاه بیرون بیاورد و ریسمان حقوق بشر اسلامی، شاید همچون طنابی باشد که چوبه دار، تبعیض و قصاص به آن متصل شده‌اند.
◄ حقوق بشر مقدم است یا مبارزه با تروریسم؟
تصور کنید بنا بر مسئولیتی که به عهده شما قرار داده شده است، در شرایطی قرار گرفته‌اید که ناگزیر هستید بین رعایت و حفظ حقوق بشر و مبارزه با تروریسم و تأمین امنیت یکی را انتخاب کنید. در آن صورت کدام یک مهم‌تر است؟ حقوق بشر یا مبارزه با تروریسم؟
◄ درباره حق حماقت بشر
حقوق بشر هرگز حقوقی از پیش داده و طبیعی نیست. این مساله را نمی‌توان نادیده گرفت و اگر غیر از این در این‌باره سخن گفته شود، بی‌تردید از سر گونه‌ای نگرش رمانتیک به طبیعت و در حقیقت به زندگی خواهد بود
◄ آیا اتحادیه اروپا حقوق بشر اسلامی را از ایران می‌پذیرد؟
گسترش عوام‌گرایى در سیاست کشورهای عضو اتحادیه اروپا این امکان را فراهم مى‌سازد تا کشورهایى مانند ایران و عربستان سعودى با تکیه بر حقوق بشر اسلامى به سرکوب و نقض بیش‌تر حقوق شهروندان خود بپردازند.
