فرستنده خبر خانم زرین تاج الیاسی ۱۳۹۵/۷/۱۴
ماهنامه خط صلح – خشن‌ترین و شاید قدیمی‌ترین مجازات تعیین شده توسط انسان‌ها اعدام باشد که غالباً این مجازات برای جرایم سنگین از جمله قتل تعیین می‌گردد؛ با این استدلال که چون فرد باعث گرفتن جان یک انسان دیگر شده در راستای ضرورت مقابله به مثل باید به سزای آن عمل رسیده و جانش ستانده و اعدام گردد و با این استدلال مجازات قصاص موجب برابری و تشفی خاطر اولیای دم مقتول و عبرت جامعه برای اطلاع از سزای قتل خواهد بود.
عثمان مزین
در مورد مضرات و نتایج زیان بار حکم اعدام مطالب بسیاری نوشته شده به طوری که اکنون در بسیاری از کشورها هم این مجازات تعیین نمی‌شود و به جای آن حبس ابد تعیین می‌گردد و روز به روز به تعداد کشورهایی که مجازات اعدام را حذف می‌کنند، افزوده خواهد شد. گذشته از خشونت بالای حکم اعدام مهم‌ترین نتیجه‌ی زیان بار آن، عدم امکان اعاده وضع به حال سابق در صورت اشتباه بودن حکم اعدام است؛ زیرا اجرای آن موجب خارج شدن جان از کالبد فرد گردیده و چنان‌چه بعداً محرز گردد که فرد محکوم به ناحق و یا اشتباه به اعدام محکوم شده، به دلیل اجرای آن و فقدان حیات محکوم امکان زنده کردن او وجود ندارد.
در حقوق اسلام برای جرایم عدیده‌ای مجازات اعدام تعیین شده که این امر موجب افزایش اعدام‌ها گردیده که آن‌ها را حدود می‌نامیم. و علاوه بر آن حکومت‌های اسلامی هم با استفاده از اختیارات خود در تعیین مجازات‌های حکومتی برای تعدادی از جرایم، مجازات اعدام را تعیین و اعلام کرده‌اند.
مجازات‌های تعیین شده به عنوان حدود قابل تغییر نبوده و نمی‌توان اجرای آن‌ها را تعطیل نمود و در جامعه‌ی اسلامی اجرای آن‌ها لازم و ضروری است اما تغییر یا تعطیل مجازات‌های تعیین شده توسط حکومت به سهولت توسط حکومت‌ها و دستگاه قانون گزاری قابل انجام است.
در کشور ایران علاوه بر این‌که قصاص در مورد قتل عمد تعیین شده و در برخی حدود دیگر نیز اعدام به عنوان مجازات اعمال می‌گردد، علاوه بر آن در برخی از تعزیرات که تعیین مجازات آن توسط حکومت انجام می‌شود، شاهد تعیین مجازات اعدام هستیم تا جایی که آمار منتشره حاکی از آن است که بیش‌تر موارد اعدام در ایران مربوط به جرایم مواد مخدر است؛ زیرا طبق قانون مبارزه با قاچاق مواد مخدر در صورت ارتکاب مواردی منجمله تولید، حمل، عرضه و فروش مواد مخدر -حتی به میزان بسیار کم هم-، دادگاه رسیدگی کننده مبادرت به صدور حکم اعدام می‌کند و این میزان در مورد شیشه ۳۰ گرم تعیین گردیده است.
بسیاری از نظام‌های حقوقی در صدد یافتن مجازات‌های جایگزین به جای اعدام هستند اما با مطالعه در سیر قانون نویسی ایران نتیجه می‌گیریم که بر خلاف روند و وضعیت دیگر کشورها، تلاش‌هایی برای افزایش مجازات اعدام در حال انجام است. زیرا تدوین کنندگان قوانین جزایی حذف مجرم را بهترین راهکار می‌دانند.
امروزه بسیاری از کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که حذف مجرم راهکار منطقی و اصولی برای اصلاح مجرمین و کاستن از موارد ارتکاب جرم نیست و به جای حذف، درصدد اصلاح و حتی المقدور بازگشت وی به جامعه هستند، و در مجازات‌های جایگزین که به جای اعدام پیش بینی و اجرا می‌شود این هدف مورد نظر قرار دارد. از جمله مجازات‌هایی که در جرایم سنگین به عنوان جایگزین اعدام پیشنهاد گردیده حبس‌های طویل المدت یا حبس ابد یا کار در مراکز ویژه است.
در قانون آیین دادرسی کیفری و قانون مجازات که در سال‌های اخیر تصویب شده‌اند، تا حدودی محاکم را مختار در تعیین مجازات‌های جایگزین کرده؛ اما این اختیار صرفاً برای جایگزین کردن این مجازات‌ها به جای حبس و در راستای حبس زدایی و کاهش آمار زندانیان است ولی می‌توان این رویه را به دیگر مجازات‌ها از جمله اعدام هم تسری داد که مقنن این مهم را مورد عنایت قرار نداده است.
با پیشنهاد و تدوین قوانین مناسبی که اختیار تعیین مجازات به حکومت‌ها داده شده و خارج از دایره‌ی حدود هستند به راحتی می‌توان مجازات اعدام را در بسیاری از جرایم حذف و برای آن مجازات‌های جایگزین تعیین نمود که این امر مستلزم اراده‌ی قانونگزاران با در نظر داشتن تجارب و اقدامات صورت گرفته در دیگر کشورهاست.
