گزارشی از زندگی در جزیره ابوموسی؛ قربانیان سیاست و مناقشات

خبرگزاری هرانا – ابوموسی کوچکترین شهرستان ایران و آخرین نقطه مرزی جنوب کشور است. جزیره ای در ۲۲۲ کیلومتری بندرعباس که از اقصی نقاط کشور مردم بر طبق وعده های مسئولین برای زندگی بهتر در آن سکونت گزیدند اما این شهروندان عمدتا مهاجر در حال حاضر با مشکلات فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. مشکلات بهداشتی و درمانی، آموزشی و دانشگاهی، حمل و نقل و اشتغال تنها بخشی از دغدغه های روزمره این ساکنین است. 

بر اساس تحقیقات میدانی گزارشگران هرانا، جزیره ابوموسی و ساکنان آن بعنوان شهروندان ایرانی از حقوق و شرایط برابر با سایر نقاط ایران و شهروندان ایرانی برخوردار نیستند، آنچه که این نابرابری را برجسته می کند سیاست زدگی و تاثیر مناقشات منطقه ای بر زندگی و معیشت ساکنان این جزیره است.

«جزیره ابوموسی» جنوبی‌ترین جزیره ایرانی آب‌های خلیج فارس است. این جزیره در ۲۲۲ کیلومتری بندرعباس و هم چنین در ۷۵ کیلومتری بندر لنگه، در ۶۰ کیلومتری شمال شیخ نشین شارجه در امارات متحده عربی واقع شده‌است؛ و ۱۶۰ کیلومتر از تنگه هرمز فاصله دارد. جزیره ابوموسی یکی از چهارده جزیره استان هرمزگان است که بیشترین فاصله از سواحل ایرانی خلیج فارس را دارد و طول و عرض آن درحدود ۵ / ۴ کیلومتر است. شهر ابوموسی مرکز جزیره ابوموسی می‌باشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۶ متر می‌باشد.

این جزیره یکی از نقاط مهم استراتژیک خلیج فارس محسوب شده و در خط نخست زنجیره دفاعی ایران در تنگه هرمز قرار دارد. جزیره ابوموسی یکی از مراکز صدور نفت خام کشور است که با ظرفیتی قابل توجه فعالیت می‌کند. ابوموسی به همراه تنب بزرگ و کوچک اهمیت راهبردی بالایی دارند و مالکیت ایران بر بخش قابل ملاحظه‌ای از جنوب خلیج فارس و به ویژه تسلط ایران بر تنگه هرمز را تضمین می‌کنند. علاوه بر آن به دلیل عمق مناسب تنها معبر حیاتی عبور نفتکش‌ها و کشتی‌های بزرگ جنگی در محدوده این جزایر قرار دارد.

ایران و امارات بر سر حاکمیت جزیره ابوموسی مدت مدیدی است که در تخاصم و کشمکش هستند. از آنجایی که جزیره ابوموسی بر حسب موقعیت سیاسی مذکور یک جزیره تمام عیار نظامی بود، مسئولین برای جلوگیری از حمله نظامی کشورهای حامی دولت امارات به ابوموسی، اقدام به مسکونی نمودن بیش از پیش ابوموسی کردند.

با چنین دیدگاهی علاوه بر ساکنین بومی، از اقصی نقاط کشور مردم با وعده های مسئولین جهت برخورداری از تسهیلات ویژه به جزیره ابوموسی هجوم آوردند.

به مهاجرین وعده داده شده بود تسهیلات و امتیازات ویژه چون منزل مسکونی، آب، برق، امکان ایاب و ذهاب، دارو و درمان و غیره به صورت رایگان به آنان تعلق گیرد. اما بر اساس گفتگویی که گزارشگران هرانا با تعدادی زیادی از شهروندان ساکن این جزیره انجام دادند، «عمده این وعده ها هیچ‌گاه محقق نشد».

بهداشت و درمان

یکی از شهروندان این جزیره در این باره به گزارشگر هرانا گفت: “بیمارستان پارس ابوموسی، فقط یک ساختمان با «سردر بیمارستان» است! با ۳ تخت همیشه خالی، چون تجهیزات مختص بیماران اورژانسی در این مثلا بیمارستان وجود ندارد! حال شانس با خود بیمار است که تا رسیدن به بندرعباس یا بندرلنگه نمیرد.” وی تصریح کرد “دو فرزنددختر ۱۷ساله و پسر ۲۰ساله اش به ترتیب ۳ و ۴ سال پیش به دلیل همین کمبود امکانات فوت شدند.”

شهروند ناراضی دیگر در این رابطه به هرانا گفت “پزشک متخصص یافت نمی‌شود. فقط چند پزشک عمومی کار آموز وجود دارد. بیمارستان ابوموسی فاقد بخش‌های ICU و CCU و زنان و زایمان، سی تی اسکن، مراقبت‌های ویژه قلب، همه بخش‌های جراحی، کلیه، دندانپزشکی و غیره است. از لحاظ دارویی نیز در فقر و مضیقه هستیم.”

امکانات آموزشی و دانشگاهی

دانش آموزان ابوموسی، با کمبود مدارس روبه رو هستند. در سطح دبیرستان همه رشته های تحصیلی در مدارس در این جزیره وجود ندارد. چه بسا دانش آموزانی که به اجبار وارد رشته ی تحصیلی دیگری غیر از رشته مورد علاقه‌شان می‌شوند.

از نظر امکانات دانشگاهی نیز تنها دانشگاه پیام نور در ابوموسی احداث شده که آن هم  چند رشته تحصیلی عمومی مانند جهانگردی، مدیریت  بازرگانی و حقوق دارد. که با توجه به بازار کار این رشته‌ها رغبت ادامه تحصیل برای ساکنین فراهم نمی کند.

یکی از دانشجویان مشغول به تحصیل در این دانشگاه با بیان مطالب فوق تصریح کرد: “استادان دانشگاه هر هفته از بندرعباس به ابوموسی می آیند و به محض اتمام تدریس با اولین پرواز به بندرعباس مراجعت می‌کنند! که چندی است با اوضاع منع آمد و شد و لغو پروازها دانشگاه پیام نور واحد ابوموسی بدون دانشجو، استاد و تدریس است. چون اکثریت دانشجویان شهرستانی هستند که هر هفته باید با هواپیما رفت و آمد می‌کردند.”

بازار کار و اشتغال

با توجه به تلفیق بافت نظامی و مسکونی غیر متداول جزیره، بازار کار خاصی برای ساکنین به غیر از مشاغل بومی چون ماهیگیری متصور نیست، شهروندی از این جزیره خاطرنشان کرد “اینجا هم به مانند دیگر نقاط ایران سفره بازار اشتغال برای نورچشمی‌های مسئولین و رابطین پهن است. در صورتی که شعار مسئولین مدام این است که؛ اولویت اشتغال در جزیره ابوموسی با جوانان و شهروندان می‌باشد! با اینحال خلاف این ادعا برای ما به اثبات رسیده است.”

یکی دیگر از صیادان جزیره ابوموسی درباره وضعیت اشتغال این صنف گفت: “صیادان زحمتکش ابوموسی با توانی خستگی ناپذیر برای بدست آوردن روزی حلال خانواده خود تلاش و کوشش مضاعفی انجام می‌دهند. ولیکن در عوض هیچ مسئول دلسوزی نیست که از حقوق صیادان ابوموسی حمایت کند. از وقتی که بنزین در ایران لیتری ۴۰۰ تومان بود و تاکنون که به لیتری ۱۰۰۰ تومان رسیده است،  قیمت ماهی هیچ تفاوت و افزایشی نداشته است و حتی هر از گاهی قیمت ماهی را به بهانه هایی پایین تر هم می آورند. همین که صیادی بخواهد معترض شود سریعا فرمانداری تهدیدش میکند که اگر بار دیگر معترض شوی مجوز صیدت را از اعتبار ساقط میکنیم و شناور هم توقیف میشود.”

این شهروند صیاد که در حضور جمعی از همکارانش سخن می گفت افزود “قیمت ماهی شیر در بندرعباس کیلویی۲۷ هزار تومان (ماهیان بندرعباس همه با تور صید میشوند) و در ابوموسی با صید قلاب که کیفیت بالاتری نسبت به تور دارد. در ابوموسی همه صیادان موظف هستند با قلاب صید کنند. کیلویی۱۷ و گاهی به ۱۴ هزار هم میرسد. ماهی شعری در بندرعباس ۱۵ هزار و در ابوموسی ۷ هزار تومان. ماهی هامور در بندرعباس ۱۶۰۰۰ تومان در ابوموسی ۷۵۰۰ تومان. ماهی کودر در بندرعباس ۱۸۰۰۰ در ابوموسی ۸۵۰۰ تومان و الی آخر. در طول ماه صیادان ابوموسی شاید ۱۰ تا ۱۵ روز بتوانند به صید بروند چون اغلب دریابانی و سپاه در حال تیراندازی و مانور دریایی هستند و یا به هر بهانه دیگری از ارتزاق خانواده هایمان محروم میشویم.”

امکانات رفاهی و ورزشی

هیچ مکان و زمینه ایی برای رفاه، ورزش و آموزش جوانان و شهروندان دایر و فعال نیست.

یکی از جوانان این جزیره به گزارشگر هرانا گفت: “با وجود اینکه ما در یک جزیره زندگی میکنیم، اصلا تفریحات دریایی، ورزش های دریایی و کلاسهای آموزشی دریایی مثل غواصی، غریق نجات و غیره در اینجا وجود ندارد.”

امکان تردد و ایاب و ذهاب

با توجه به نبود راه زمینی و فاصله بسیار طولانی با بندرعباس مهمترین امکان تردد استفاده از هواپیما است، فرودگاه کوچک و نیمه نظامی ابوموسی هر هفته پروازی به بندرعباس داشته است اما از هشت ماه پیش به دلیل عدم پرداخت معوقات شرکت هواپیمایی این سرویس متوقف شده است.

فقدان پروازهای هفتگی که هزینه آن بر عهده دولت است از ۸ ماه پیش باعث بروز مشکلات جدی برای شهروندان ساکن ابوموسی شده است، آنها برای تامین مایحتاج و برخورداری از خدمات پزشکی بیش از پیش با مشکل روبه هستند.

در ماه گذشته پس از اعتراض ساکنین ابوموسی به فقدان امکان ایاب و ذهاب، کشتی مسافربری مستهلکی انتقال هفتگی شهروندان را عهده دار شد با اینحال در اولین سفر این لنچ در مسیر ۲۰۰ کیلومتری دچار آتش سوزی شد و با ۱۵۰ زخمی در بندر لنگه پهلو گرفت. مصدومان این حادثه نیز در بیمارستان بندرلنگه مورد رسیدگی قرار گرفتند.

حاکم مطلق اینجا سپاه است!

تعداد زیادی از شهروندان ابوموسی که با گزارشگران هرانا صحبت کردند می گویند اینجا یک جزیره نظامی با ابعاد گسترده ای از تجهیزات و نیروهای نظامی سپاه. اما به علت خصومت با امارات بر سر حاکمیت ابوموسی، اینجا را به شکل متفاوتی مدیریت نظامی می‌کنند.

یکی از این شهروندان در این‌باره تاکید کرد: “فرماندار فقط یک دکور و ماکت سیاسی است. با توجه به حساسیت و شرایط ویژه ابوموسی از لحاظ سیاسی و استراتیژیک، مردم ابوموسی در بی عدالتی و بی انصافی‌های خاصی روبرو هستند. یک قسمت کوچکی از خاک ابوموسی متعلق به کشور امارات (شارجه) است که تعدادی از شهروندان امارات اینجا مقیم و ساکن هستند. کشور امارات فقط بخاطر حضور این تعداد از شهروندانش در ابوموسی حقوق و مزایای ویژه ایی پرداخت میکند. حقوقی معادل حداقل از ۱۰ میلیون در ماه تا ۴۰ میلیون و با بهترین کشتی به امارات تردد می‌کنند. و باید دولت ایران برای حضور ما در اینجا هم تسهیلات ویژه ایی در نظر میگرفت که متاسفانه همان حقمان را هم پرداخت نمیکنند چه برسد به تسهیلات ویژه.”

با توجه به این‌که تهیه مسکن شهروندان ابوموسی به عهده دولت است، مردم ابوموسی در خانه های مخروبه و آوار زندگی می‌کنند در صورتی که خود مسئولین و نیروهای نظامی و به ویژه سپاه در بهترین منازل ویلایی نوساز زندگی میکنند.

تصاویر ارسالی از این جزیره و تفاوت منازل مسکونی مردم عادی و شهرک‌های نوساز سپاه پاسداران را در ذیل مشاهده کنید:

شهرک‌ و شهرک‌سازی سپاه پاسداران

منازل مسکونی شهروندان عادی