فوتبالیست‌های زن ایران و مساله پوشش اجباری

فرستنده خبر خانم دیانا تبریزی ۶/۱۲/۲۰۱۶ 

تیم ملی فوتبال زنان ایران

شاید به جرات بتوان گفت که اصلی‌ترین مساله در فوتبال زنان ایران، مساله پوشش بازیکنان است. مسئولان ورزشی جمهوری اسلامی حجاب بازیکنان زن را مانع پیشرفت ندانسته و بر حفظ پوشش اسلامی بازیکنان در بازی‌ها تاکید دارند،  

اما فیفا تبلیغ یک ایدئولوژی خاص با پوششی خاص را ممنوع می‌داند. البته فیفا یک استدلال دیگر هم در رد پوشش سر هنگام بازی‌ها دارد. فیفا استدلال می‌کند که داشتن روسری یا مقنعه هنگام بازی فوتبال خطرناک است، چون حین مسابقه و هنگام جدال بازیکنان دو تیم بر سر تصاحب توپ، امکان کشیده شدن روسری یا مقنعه توسط بازیکن تیم مقابل و خطر خفگی برای بازیکن باحجاب وجود دارد.

به هرحال، شاید بتوان بزرگ‌ترین ضربه تفاوت پوشش بازیکنان زن ایرانی با دیگر کشور‌ها را در بازی‌های مقدماتی المپیک ۲۰۱۲ ردیابی کرد. در آن بازی‌ها، ایران در چارچوب یک دیدار مقدماتی در اردن به دیدار این تیم رفت اما داور بحرینی به علت نوع پوشش بازیکنان ایرانی، از برگزاری مسابقه خودداری کرد. داور مسابقه بر این نکته تاکید داشت که زنان ملی‏‌پوش ایران باید حجاب‏شان را کنار بگذارند و مانند اردنی‏‌ها بازی کنند. اما مسئولین فدراسیون فوتبال ایران کوتاه نیامدند و همین موجب حذف تیم ملی فوتبال زنان از مسابقات مقدماتی المپیک شد.

با این حال بعدا فیفا پذیرفت که زنان فوتبالیست می‌توانند از کلاه یا روسری هنگام بازی‌ها استفاده کنند. البته مسئولان ایرانی نیز هیچ‌گاه سر مساله حجاب فوتبالیست‌های زن کوتاه نیامدند. یک بار «بهرام افشارزاده»، دبیر وقت کمیته المپیک ایران، در پاسخ به این پرسش که چرا در گرما و شرجی فوتبالیست‌های زن ایران باید حجاب را رعایت کنند در حالیکه – به عنوان مثال – بازیکنان تیم ملی فوتبال زنان کشور مسلمان ترکیه در هنگام بازی‌ها حجاب ندارند، این موضوع را به کم اعتقادی ترکیه‌ای‌ها نسبت داد! و یا «مهدی تاج»، نایب رییس وقت فدراسیون فوتبال، با لحنی جالب توجه تاکید کرد که فیفا مجبور است با این قضیه (حجاب بازیکنان) کنار بیاید و جمهوری اسلامی بر سر حرفش مبنی بر بازی فوتبالیست‌های زن با حجاب می‌ایستد!

اما حتی اگر فیفا حجاب فوتبالیست‌های زن ایرانی را بپذیرد باز این بازیکنان در ابعاد دیگر این مشکل را سد راه پیشرفت خود می‌بینند. می‌توان از «بهناز خیاط»، دروازه‌بان وقت تیم ملی فوتسال زنان ایران، نام برد که حجاب مانع از حضور او در لیگ اسپانیا شد. او که چندسال پیش با تیم «تجارتخانه بندرعباس» در یک تورنمنت دوستانه در اسپانیا شرکت کرده بود توجه یک تیم اسپانیایی را به خود جلب کرد و چون دروازه‌بان بود حتی در مرحله اول پوشش او مشکل‌ساز نشد اما در ‌‌نهایت فدراسیون فوتبال اسپانیا با حجاب او موافقت نکرد و خیاط از بازی در لیگ اسپانیا بازماند.

خود او می‌گوید: «ما از رفتن به یک کشور اروپایی استقبال کرده بودیم، آن هم کشوری مثل اسپانیا که مهد فوتسال است. ما اگر می‌توانستیم در آن کشور بازی کنیم، هم برای تجربه خودمان خوب بود و هم به هر حال می‌توانستیم آن تجربیاتی که در آن کشور به‌دست می‌آوریم را در تیم ملیمان هم به کار بگیریم و برای تیم ملیمان مفید‌تر از گذشته باشیم. ولی خوب برای حضور ما در کشورهای اروپایی فعلا مشکل حجاب مطرح است.»

درواقع اگرچه به نظر می‌رسد فوتبالیست‌های زن ایرانی با مساله حجاب کنار آمده‌اند، اما انکارناپذیر است که مساله حجاب و پوشش، دغدغه بخش عمده‌ای از زنان ایرانی است که نمی‌خواهند حجاب بر سر و تن داشته باشند. در واقع خیلی از زنان هستند که اگر چه تحت پوشش اجباری قرار دارند اما صدایی و رسانه‌ای برای اعتراض ندارند و اگر مساله فوتبالیست‌های زن مطرح می‌شود، شاید به خاطر مشهور و معروف بودن آن‌ها و اهمیت این مساله است. همین یکی دو ماه پیش بود که «مریل استریپ»، سوپر استار آمریکایی، در «کنفرانس زنان جهان» از «مسیح علی‌نژاد»، فعال زن ایرانی، برای فعالیت‌هایش در راستای اختیاری کردن حجاب در ایران تقدیر کرد.

علی‌نژاد در آن کنفرانس گفته بود: «حجاب اجباری فرهنگ ایران نیست، قانونی است تبعیض آمیز که توسط حکومت ایران اعمال شده است… ما دوست داریم وقتی مردم ایران می‌خواهند صدایشان را بلند کنند، بی‌تفاوت نباشید. از شما نمی‌خواهیم بیایید و زنان ایران را نجات دهید زیرا آنها خودشان به اندازه کافی شجاع و باهوش هستند تا صدای خودشان را بلند کنند. نگویید که  حجاب اجباری قانون است. برده‌برداری هم  قانونی بود و اگر کسی علیه برده‌داری اعتراض نمی‌کرد، هنوز هم برده‌داری وجود داشت.»

دکتر «سعید سبزیان»، از مدرسان و همکاران توانا، نیز می‌کوشد با نگاهی فراتر به این مساله شرح دهد چگونه در ایران تفاوت‌های جسمیتی و جنسیتی با هم گره می‌خورند و و بر پایه کلیشه‌های شناختی، انسان‌هایی که با معیارهای تثبیت شده از جسمیت تفاوت دارند، از حقوق شهروندی محروم می‌شوند. این مقاله را نیز در وبسایت توانا به رایگان دانلود کنید و بخوانید؛