بی برنامگی دستگاهها در کنترل آسیبهای اجتماعی

فرستنده خبر اقای نوید احمدفخرالدین ۲۳ ارديبهشت ۱۳۹۵ 

این دولت کارش را در شرایط ویژه‌ای شروع کرد. بر این نکته تأکید دارم که هیچ دولتی از آغاز جمهوری اسلامی حتی زمان جنگ و سال‌های اولیه انقلاب که در همه این مراحل حضور داشته و مسئولیت داشتم، در هیچ زمانی شرایط سخت‌تر از شرایطی که این دولت شروع به کار کرد، نداشته‌ایم، این شرایط کاملاً بی‌سابقه بوده است.شکاف بین دولت و ملت، تضعیف شدید سرمایه اجتماعی، آسیب‌های شدید اجتماعی و آسیب‌پذیری‌های فراوان و همچنین در بخش سیاست داخلی شرایط حقوق شهروندی ” 

این جملات را حسن روحانی رئیس دولت یازدهم در اولین همایش استانداران دولت تدبیر و امید گفته است ، روحانی در این نشست اعلام کرده کشور را از نظر آسیب‌های اجتماعی در وضعیت بدی تحویل گرفته است . اما عملکرد دولت‌مردان یازدهم و دیگران ارکان حکومت در زمینه آسیب‌های اجتماعی باعث شده است که وضع از آن چه بود بدتر شود . ثابت کننده این مدعا آمارهای زیر است .

الف – مجموع طلاق‌ها در سال ۹۲ به تعداد ۱۵۸ هزار و ۷۵۳ مورد بوده که در مقایسه با سال با سال ۹۱ ، ۴.۶ درصد رشد داشته است . همچنین در سال ۹۳، ۱۶۳ هزار و ۲۲۸ طلاق ثبت شده که این رقم نسبت به سال ۹۲، ۲.۹ درصد افزایش داشته است ، در ۹ ماه ابتدایی سال ۹۴ ، ۱۲۲ هزار و ۳۴۰ واقعه طلاق به ثبت رسیده است . مدیر کل دفتر اطلاعات، آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال می‌گوید : آمار طلاق در سال ۹۴ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹.۳ درصد رشد داشته است.

ب _ ازدواج نیز در سه سال اخیر روند کاهشی به خود گرفته است ، مجموع ازدواج‌های ثبت شده در سال ۹۲ به تعداد ۷۵۷ هزار و ۱۹۷ مورد بوده است که ۴.۴ درصد کاهش نسبت به سال ۹۱ داشته است. در سال ۹۳، ۷۱۲ هزار و ۸۷۵ ازدواج ثبت شده که این رقم نسبت به سال ۹۲ شش درصد کاهش داشته است.

ج – قنبر نژاد نماینده معاونت راهبردی قوه قضائیه با اشاره به افزایش ۶۲ درصدی پرونده‌های تخریب اموال از سال ۸۹ تا ۹۳، می‌گوید: این آمار در سال ۸۹، ۱۱۶ هزار و ۹۷۱ عدد بوده که در سال ۹۳ به ۱۸۹ هزار و ۹۲ عدد رسیده است .

د- نماینده معاونت راهبردی قوه قضاییه در کمیته پیشگیری از خشونت با اشاره به وقوع یک هزار و ۳۱۳ مورد تجاوز به عنف در سال ۹۳ گفت :‌ تجاوز به عنف از سال ۸۹ تا ۹۳ حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ مورد افزایش یافته است. طبق آمار نیروی انتظامی مزاحمت برای زنان و دختران ۹۸ درصد نسبت به سال ۹۱ افزایش یافته است. در سال ۹۳، ۱۴۲ هزار و ۹۳۳ مورد مزاحمت برای زنان و دختران ثبت شده که این رقم در سال ۹۱، ۷۲ هزار و ۶۱ مورد بوده است.

در وضعیت فعلی به کلی ماهیت ماهیت مشکلات و آسیب های اجتماعی تغییر کرده است ، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این باره می گوید : آسیب‌های اجتماعی شکل‌شان ثابت مانده اما ماهیت آنها تغییر جدی پیدا کرده است، برای مثال دیگر نمی‌توان علت طلاق را فقط به فقر تقلیل داد و باید توجه داشت تغییرات نگرشی و مسائل مرتبط با سبک زندگی نیز بر این موضوع تاثیر گذاشته‌اند.

به این ترتیب رفتارهای کج روانه و حتی نوع پدیدآورندگان آن تغییر کرده است ، این وضع چهره های جدیدتر و پیچیده تر از مشکلات ، جرائم و کج روی را به نمایش گذاشته است .

از دکتر رضا غنی لو پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی درباره علت افزایش آسیب‌های اجتماعی پرسیده‌ایم ، دکتر غنی در گفتگو با ” الف ” در این رابطه می گوید : اگر بخواهیم به زبان مثالی و ساده سازی شده توضیح دهیم آسیب محصول ضعف یا فقدان کیفیت مصالح یا بافت مورد نظر که می‌تواند بافت اجتماعی باشد و شرایط تهاجمی محیط پیرامون که از آن با عنوان تهدیدات یاد می‌شود ، است. امروزه به علت کژ کارکردی نهادهای اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی و تغییرات شدید و وسیع در محیط ارتباطاتی با تلفات زیادی در حوزه آسیب‌های اجتماعی مواجه شده‌ایم که از آن دسته می‌توان به افزایش مسئله اعتیاد ، الکلیسم ، طلاق و خودکشی اشاره کرد .

عضو هیئت علمی دانشگاه پلیس در مورد ضعف عملکردها در حوزه کنترل آسیب‌های اجتماعی گفت : آسیب‌های اجتماعی مسائل تک علتی نیستند که بتوان برای آن متولی خاصی در نظر گرفت و سازمان‌های مسئول شناخته شده مانند سازمان بهزیستی و یا پلیس هم چون در زمان بروز و ظهور علتی مانند رشد کارتون خوابی یا عربده کشی‌های مستانه وارد عمل می‌شوند و به اصطلاح مداخله در بحران می‌نمایند ولی برای اینکه فردی معتاد نشود و یا خانواده ای از هم نپاشد باید نهادهای اقتصادی و فرهنگی کار خود را صحیح انجام دهند . یکی باید پاسدار معاش مردم باشد و دیگری پاسبان معاد مردم ، ولی چون چرخ اقتصاد درست نمی‌چرخد متولیان تربیت اجتماع هم به جز تبلیغات نصیحت وار کار دیگری از پیش نمی‌برند .

این کارشناس رسمی دادگستری افزود : بهترین کاری که برای کنترل آسیب‌های اجتماعی می‌توان انجام داد ابتدا شناخت علت‌های تولید آسیب در هر حوزه است ، در این راه باید از سانسور پرهیز کرد و اگر علت افزایش برخی از آسیب‌ها نتیجه اعمال خود ماست باید صادقانه یک بازنگری اساسی در رفتار مدیریتی مان داشته باشیم . برای مثال ۱۵ سال پیش صحبت کردن در خصوص بیماری ایدز در صدا و سیما یک تابو بود و می‌گفتند بدآموزی دارد تا با رشد سرطان گونه آن به علت عدم آشنایی مردم با آن رو به رو شدیم ولی امروز که صدا و سیما به ان می‌پردازد دیگر اطلاعات جوانان از طریق ماهواره‌ها و یا شبکه های اجتماعی و اینترنت بسیار بیشتر از ان شده و اتفاق خاصی هم نیفتاده است .

مجید ابهری آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری نیز در این باره به الف می‌گوید : در سی سال گذشته علیرغم اخطارها و رهنمود های مکرر رهبری در زمینه ناتوی فرهنگی ، تهاجم فرهنگی و رخنه فرهنگی متأسفانه نخبگان علمی و اجتماعی ما ظاهراً در غفلتی قرار گرفته بودند و یا باور نمی‌کردند روزی آسیب‌های اجتماعی به جایی برسد که سن تن فروشی زنان به ۱۶ سال و سن اعتیاد به ۱۴ سال برسد .

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت : متأسفانه ۲۲ سازمان و نهاد علیرغم دریافت بودجه های هنگفت در سی سال گذشته حرکت آرام و کندی را در کنترل آسیب‌های اجتماعی داشته‌اند ، اقدامات این دستگاه‌ها هیچ‌گونه تناسبی با سیطره و دامنه هجوم دشمنان نداشته است ، البته نباید تمام مشکلات و مصیبت‌ها را گردن دشمنان انداخت . کم کاری‌های داخلی و تعدد مراکز سیاستگذاری ، برنامه ریزی‌های سلیقه ای همه و همه بر افزایش آسیب‌های اجتماعی شدت بخشیده است .

وی تاکید کرد: دستگاه های متولی هیچ‌گونه توجهی به تغییر سبک زندگی نکردند ، اعتیاد به عنوان اصلی‌ترین درد جامعه هم خود آسیب بود و هم باعث بروز آسیب‌های دیگر مثل طلاق ، اختلافات زناشویی و روابط فرا خانوادگی شد . در کنار اعتیاد ، طلاق به عنوان یکی دیگر از آسیب‌های مهم در جامعه نیز باز بستر ساز آسیب‌های دیگری مثل ظهور بیوه های جوان گردید .
این آسیب‌شناس اجتماعی افزود : یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد سرطانی آسیب‌های اجتماعی کم رنگ شدن نقش مردم در پیشگیری و مقابله با آسیب‌ها بود . سازمان‌های متولی باید زمینه دخالت مردم در قالب تشکل‌های مردمی را فراهم نمایند ، در حال حاضر حاکمیت در زمینه کنترل آسیب‌های اجتماعی بی برنامه است .

ابهری خاطرنشان کرد: وقت آن رسیده از تعدد مراکز برنامه ریزی و سیاست‌گذاری کاسته شود ، در شرایط حاضر نه اصلاح طلب در حاشیه امنیت است و نه اصولگرا و معتدل و تندرو ، اکنون همه ما در خطر هستیم ، فرزندان همه ما در معرض خطر اعتیاد و انحرافات اخلاقی هستند .

این متخصص علوم رفتاری تاکید کرد: بعضی از دولت‌مردان و مسئولین فقط به افشاگری در زمینه آسیب‌های اجتماعی و بیان بعضی آمارها می‌پردازند و اقدام موثری در زمینه کاهش آسیب‌ها نکردند . در سه سال گذشته علیرغم اظهارات رئیس جمهور در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی شاهد افزایش تعداد معتادین ، افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج هستیم . با همایش ، سخنرانی ،مصاحبه و گفتگو آسیب‌های اجتماعی کنترل نمی‌شوند .