فرستنده خبر:نوید احمدفخرالدین
ما زنان باید خودباوری داشته باشیم، فراجناحی عمل کنیم، شایسته‌سالاری را در نظر بگیریم و از زنان در حیطه مسؤولیت خودمان استفاده کنیم. در دولت یازدهم بیشترین همکاران خانم ابتکار را مردان تشکیل دادند که این نشان می‌دهد ما هنوز خودمان به توانمندی‌های زنان باور نداریم. همراهی خانم دباغ با هیأتی که امام به شوروی اعزام کرد اتفاق خوبی بود و پیام مهمی داشت اما متأسفانه ادامه پیدا نکرد. اگر در مذاکرات هسته‌ای یک زن حضور داشت این پیام را به جهان می‌داد که ما طالب صلح و امنیت هستیم.
پایگاه تحلیلی- خبری مهرخانه، با توجه به رسالت خود جهت اطلاع‌رسانی جامع اقدامات و فعالیت‌های صورت‌گرفته در حوزه زنان، مبادرت به پوشش همایش‌ها، جلسات، نشست‌ها و هم‌اندیشی‌های گوناگون که توسط طیف‌های فکری و سیاسی مختلف برگزار می‌شود، می‌کند. بدیهی است این اقدام صرفاً جهت اطلاع‌رسانی به علاقه‌مندان حوزه زنان صورت گرفته و لزوماً بیانگر دیدگاه‌های مهرخانه نیست.
الهه کولایی گفت: ناچاریم به یک رویکرد مثبت جهانی بپردازیم که مشکلات زیادی دارد اما گریزی نداریم. ما نیازمند رویکردی مکانیکی هستیم تا این عقب‌ماندگی‌ها جبران شود. به همین دلیل اتحادیه بین‌المجالس الزام شده که درصدی از نمایندگان حتماً زن باشند. در افغانستان 4 وزیر زن وجود دارد اما امروز می‌شنویم که قرار نیست در کابینه آقای روحانی وزیر زنی باشد. بها دادن به انسان و کرامت و شایستگی‌های انسانی به شعار نیست بلکه در عمل معلوم می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهرخانه، نشست بررسی چالش‌های عملی حضور زنان در کسوت وزارت با عنوان “سهم زنان از هیأت وزیران” به همت انجمن اندیشه و قلم عصر روز گذشته برگزار شد. در این نشست دکتر الهه کولایی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران؛ دکتر ایراندخت فیاض، استاد روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی؛ اعظم حاجی‌عباسی، دبیرکل جامعه زینب و فاطمه گوارایی، فعال حقوق زنان به ایراد سخنانی پرداختند. مهمان ویژه این نشست نیز اعظم طالقانی، فعال حوزه زنان بود که سخنانی ایراد کرد.
در ابتدای این نشست، ایراندخت فیاض طی سخنانی گفت: عمدتاً نگاه ما به مسایل زنان احساسی، موقعیتی و سیاسی است؛ در حالی‌که بحث استفاده از ظرفیت‌های انسانی، مستلزم پرداختن حقیقی به مسایل زنان است. اصل مسأله به صورت کشف حقیقت کمتر پرداخته شده و گاهی هم که دقیق‌تر پرداخته شده، طی رفتارهایی غیرمنطقی با حذف گوینده سخن، موضوع را بسته‌اند. زنان به‌عنوان نیمی از بشریت و عضو غیرقابل چشم‌پوشی جامعه انسانی، رفتارها و قضاوت‌های متفاوتی را تجربه کرده و واکنش‌های متفاوتی هم راجع به این موضوع نشان داده‌اند. تمام تلاش ما باید این باشد که باورهای نادرست و تعصب‌آلود در مورد زنان را اصلاح کنیم.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: استاد مطهری در کتاب “مسأله حجاب” می‌گویند “اسلام هرگز نمی‌خواهد زن بی‌کار و بی‌عار بنشیند و وجودی عاطل و باطل بار آید. من خواستم آینه به دست خشکه‌مقدس‌ها بدهم تا بفهمند از دست آن‌ها چه بر سر مسلمانان آمده است. این فکر که زن باید در کنج خانه بماند و کاری جز اطفای شهوت مرد و خدمتکاری او ندارد، فکری برخلاف اسلام و عواطف انسانی است”.
نگاه اسلام به زن نگاه انسان‌واری است و زن و مرد در قابلیت‌ها فراجنسیتی دیده شده‌اند
او اظهار داشت: وقتی حرف حضور زن در مدیریت پیش می‌آید، هجمه‌ای صورت می‌گیرد از افکاری که به نام دین راه حقیقی را برای زنان می‌بندند. باید از دو بعد هستی‌شناسی و انسان‌شناسی به مسأله نگاه کنیم. از بعد هستی‌شناسی باید ببینیم اسلام چه جایگاه وجودی برای زنان قائل است و آیا از این بعد، زنان تفاوتی با مردان دارند یا خیر؟ از بعد انسان‌شناسی نیز اسلام ظرفیت‌هایی برای زنان قائل شده که این ظرفیت‌ها عواملی برای کنش‌های اجتماعی و سیاسی هستند. من از بعد انسان‌شناسی قرآن، دیدگاه‌های سه اسلام‌شناس یعنی علامه طباطبایی، استاد مطهری و آیت‌الله جوادی‌آملی را بررسی کردم. نگاه اسلام به زن نگاه انسان‌واری است و زن و مرد در قابلیت‌ها فراجنسیتی دیده شده‌اند.
فیاض در ادامه گفت: آیت‌الله جوادی‌آملی معتقدند که مبدأ قابلیت‌های زن و مرد واحد است و زن و مرد یک مبدأ توانمندی دارند مثلاً عقل، اختیار و اراده در هر دو جنس وجود دارد. البته، بحثی که ممکن است در اینجا مطرح شود این است که در مشارکت‌های اجتماعی مثلاً گفته می‌شود قابلیت‌های عقلی زن کمتر از مرد است اما ما در اسلام نداریم که درباره این قابلیت‌ها به صورت جنسیتی صحبت کرده باشند. اعتقاد من این است که ظرفیت‌های عقلی به‌ما هو انسان است اما اگر این قابلیت‌ها در زنان ضعیف است، به دلیل ستم‌های تاریخی است؛ چون اگر این ظرفیت‌ها امکان به‌کارگیری و تمرین را پیدا نکند، حتماً ضعیف می‌ماند. اگر زنان قدرت تصمیم‌گیری و قضاوت‌های عقلانی ندارند، پس حساب و کتاب قیامت معنا ندارد؛ چون آن‌ها نمی‌توانستند انتخاب و تصمیم‌گیری کنند.
زنان در طول تاریخ فرصتی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود نداشتند
استاد فعال زنان با اشاره به این‌که اگر ظرفیت زنان در حال حاضر کمتر است به دلیل این بوده که شرایط برای آن‌ها فراهم نشده، عنوان داشت: علامه طباطبایی معتقدند در همه ادوار تاریخ بشر زنان دچار ستم بودند. استاد مطهری هم همین مسأله را مطرح می‌کنند و معتقدند جز در دوران زرتشت، در همه اقوام این مسأله وجود داشته است. در آسیا بعد از ظهور اسلام وضعیت تاحدودی بهتر شد. در اروپا نیز پس از رنسانس وضعیت بهتر شد. پس می‌توان گفت زنان در طول تاریخ فرصتی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های خود و تجربه کردن نداشتند.
او تصریح کرد: وقتی زن در موقعیت‌های مدیریتی از سطح پایین تا میانی و ارشد نبوده اگر به یک‌باره او را در مدیریت عالی بگذاریم چگونه می‌تواند سیستم را مدیریت کند؟ باید فضا برای ورود انسان به‌ما هو انسان به عرصه‌های مدیریتی باز شود. هر زمان این فرهنگ جا بیفتد که انسان به‌ما هو انسان می‌تواند عاقل و مدبر باشد، فضا باز می‌شود و انسان‌های توانمند خود به خود بالا می‌آیند.
داستان ملکه سبا در قرآن و نگاه قرآن به زن
فیاض در خصوص نگاه قرآن به مدیریت زنان گفت: روایت‌های جعلی یا بدون سند یا وابسته به موقعیتی وجود دارد که در آن‌ها زنان بی‌عقل و ترسو هستند اما در قرآن چنین چیزی نیامده است. سوره نمل که در مورد حضرت سلیمان به‌عنوان قوی‌ترین پادشاه است، از ملکه سبا سخن می‌گوید و ویژگی‌هایی را برای او ذکر می‌کند. در این سوره آمده پس از این‌که سلیمان برای ملکه سبا نامه نوشت، ملکه سبا تدبیر کرد، با رجل سیاسی مشورت کرد و گفت بروید و او را محک بزنید. درواقع، ملکه سبا نترس، عاقل و اهل مشورت و تدبیر بود. همه این ویژگی‌ها را برای مردان برمی‌شمرند اما قرآن از ملکه سبا با این ویژگی‌ها سخن می‌گوید.
خانم دستجردی بی‌پناه‌ترین وزیر بود
او در رابطه با موانع حضور زنان در هیأت وزیران گفت: ما نمی‌دانیم مبنای چالش‌هایی که مطرح می‌شود کجاست. برخی از علما می‌گویند زن نمی‌تواند رییس‌جمهور شود و خانم دستجردی به‌عنوان تنها وزیر زن بعد از انقلاب با مشکلات بسیار زیاد در نهایت توانست وزیر شود. خانم دستجردی بی‌پناه‌ترین وزیر بود.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: اکثر بزرگواران می‌گویند زن نمی‌تواند رییس‌جمهور شود اما می‌تواند معاون اول یا معاون وزیر باشد. قانون هیچ‌وقت حمایت نکرد و بدترین توهین تاریخی این است که مردان ما بشنوند که زنانشان ناتوان‌ترین آدم‌ها در تاریخ هستند. مردان باید از خودشان سؤال کنند که چطور “ترین”های منفی مربوط به زنانی می‌شود که فرزند آن‌ها را در دامن خود پرورش می‌دهد؟
مردان به خاطر از دست ندادن قدرت، کلاه شرعی می‌گذارند
او در ادامه بیان داشت: آیا نگاهی که اکنون وجود دارد ترس از شکاف سقف قدرت نیست؟ نگاه اسلامی است یا ترس از قدرت است؟ مردان فکر می‌کنند برای این‌که زنان حضور داشته باشند باید قدرت خود را منعطف کنند و برای این‌که این اتفاق رخ ندهد کلاه شرعی می‌گذارند. ترسی که از بالا رفتن زنان وجود دارد، در تعارض با نصوص صریح قرآن کریم است.
فیاض با اشاره به اشتباهات استراتژیکی که وجود دارد، گفت: بین ثبات نقش و ثبات هویت اشتباه کرده‌ایم. ظرفیت‌هایی مانند عقل که هویت‌های انسانی را می‌سازد ثابت است اما نقش‌ها متغیر و بسته به شرایط هستند. اگر تغیر نقش‌ها و ثبات هویت را بپذیریم، نمی‌گوییم تنها وظیفه زن حضور در خانه و فرزندآوری است بلکه خود زن تشخیص می‌دهد و تصمیم می‌گیرد.
ما قطعاً از دولت دوازدهم خواهان وزیر زن هستیم
به گزارش مهرخانه، در ادامه این نشست، فاطمه گوارایی، فعال حقوق زنان طی سخنانی اظهار داشت: از منظر فعالان حقوق زن، انتخاب یک وزیر زن یک مطالبه تاریخی است و ما قطعا از دولت دوازدهم خواهان وزیر زن هستیم. در تاریخ نیز می‌توان نمونه‌هایی از مشارکت اقتصادی و سیاسی زنان مشاهده کرد. مثلاً حضرت خدیجه(س) در زمان خود بالاترین منصب اقتصادی را داشتند؛ در حالی‌که ما هنوز بحث می‌کنیم که مشارکت اقتصادی زنان باید به چه صورت باشد. در حوزه سیاست نیز حضرت فاطمه(س) و حضرت زینب(س) را داریم. حضرت فاطمه(س) حق‌خواهی فدک را می‌کردند و حضرت زینب(س) در عصری که به نتوانستن‌ها مشهور بود، پیام‌رسان کاروان کربلا شد.
او در ادامه بیان داشت: در عصر ما صدراعظم آلمان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اقتصاددانان دنیا، نخست‌وزیر انگلستان و کاندیدای ریاست‌جمهور آمریکا، زن هستند. یعنی به اندازه‌ای توانایی در زنان دیده شده که بتوانند مدیریت کشورهای بزرگ صنعتی را برعهده بگیرند. خواسته جامعه مدنی و زنان ما هم این است که زنان در مناصب مهم حضور داشته باشند و وظیفه ما مطرح کردن مطالبات است تا دولت به آن‌ها پاسخ دهد. وظیفه دولت‌های مدرن هم پاسخ‌گویی است که با این پاسخ‌گویی زمینه دستیابی به فرهنگ سیاسی دموکراتیک پدید می‌آید و سرمایه‌های اجتماعی تقویت می‌شود و زمینه تفاهم در جامعه افزایش پیدا می‌کند.
گوارایی با اشاره به این‌که پاسخ‌گویی به مطالبات یکی از مؤلفه‌های حکمرانی است، خاطرنشان کرد: از سال 87 به این سو، حضور زنان در مناصب سیاسی وارد ادبیات سیاسی فعالان حوزه زنان شد؛ به این‌گونه که گفتند ما رأی می‌دهیم و تعهد طرف مقابل را می‌خواهیم. اما پس از انتخابات سال 88 حوادثی به وجود آمد که به ناچار از فاز مطالبه‌محوری عقب نشستیم تا این‌که به‌تدریج در سال 92 و 96 فضا مجدداً به‌گونه‌ای شد که بتوانیم اجرای مجدد رأی به تعهد را زنده کنیم و تلاش کنیم که رییس‌جمهور به مطالبات پاسخ دهد.
حضور زنان در مدیریتهای سطح کلان کشور به 1 درصد هم نمی‌رسد
این فعال حوزه زنان بیان داشت: زنان ایران به لحاظ حقوقی و سطح مشارکت سیاسی و اقتصادی نسبت به دوره قبل از انقلاب عقب‌تر رفتند. در آن دوره، زنانی در رده‌های بالا داشتیم؛ در حالی‌که اکنون چنین نیست. یکی از معیارهای سنجش عقب‌ماندگی یا توسعه‌نیافتگی، میزان اعتبار و اهمیت زنان است. ایران در شاخص جنسیتی از میان 144 کشور در رده 139 قرار دارد. آموزش، مشارکت اقتصادی، مشارکت سیاسی و بهداشت، 4 مؤلفه شاخص جنسیتی هستند. زنان ما در مجلس تنها 3 درصد حضور دارند و حضور آن‌ها در مدیریتهای سطح کلان کشور به 1 درصد هم نمی‌رسد. این در حالی است که بسیاری از تحصیل‌کردگان کشور ما را زنان تشکیل می‌دهند.
ممانعت‌های بینشی و سیاسی مانع از انتصاب زنان در مدیریتهای کلان
گوارایی با اشاره به این‌که ممانعت‌های بینشی و سیاسی مانع از انتصاب زنان در مدیریتهای کلان می‌شود، اظهار داشت: اگر در زمینه وزارت زنان مغایرت شرعی وجود داشت، در زمان انتخاب خانم وحیددستجردی باید جلوی آن گرفته می‌شد پس نتیجه می‌گیریم که مغایرت شرعی وجود ندارد. از سوی دیگر، آموزش‌های لازم در زنان به اندازه کافی وجود ندارد و شاهد همراهی جدی مردان در این زمینه نیستیم.
او در ادامه گفت: زنان شایسته باید مورد شناسایی قرار گیرند، از ظرفیت‌های آن‌ها صورت‌برداری شود، با تبعیض جنسیتی در ادارات مبارزه شود، فشار و چتر امنیتی از نهادهای مدنی حوزه زنان برداشته شود، بستر مناسب فعالیت‌های تشکل‌های زنان آماده شود و سهمیه 30 درصدی در نهادهای سیاسی و اجتماعی به زنان اختصاص داده شود که الزام‌آور باشد و نهادها به آن تن بدهند.
این فعال حوزه زنان در خصوص ضرورت حضور زنان در مناصب کلان بیان داشت: وقتی در سطح کلان سیاست از منظر یک زن وارد می‌شوید، بسیاری از مشکلات و ظرفیت‌ها را می‌شناسید. باید از زنان شایسته در مدیریتهای کلان از جمله وزارت و همچنین در مدیریتهای میانی استفاده کرد.
همان‌‌قدر که برای زنان حساسیت وجود دارد برای مردان هم حساسیت هست؟
گوارایی در خصوص ضرورت در نظر گرفتن آموزش برای زنان گفت: مقوله آموزش دائمی است و فقط برای زنان نیست اما به دلیل عقب‌ماندگی‌های قرون متمادی، تجربه‌گرفتن و مهارت‌آموزی زنان مانند مردان رشد پیدا نکرده است. دولت‌ها نقش کلیدی دارند که تمام شهروندان را مورد آموزش قرار دهند تا از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده کنند. معنی ندارد دولتمردی که در حوزه صنعت تجربه دارد در پستی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد به‌کار گرفته شود. اگر زنی هم غیر از تخصص خود به کار گمارده شود، نمی‌تواند موفق باشد چون منافع مردم شوخی‌بردار نیست. اما آیا همان‌‌قدر که برای زنان حساسیت وجود دارد برای مردان هم حساسیت هست؟
او تصریح کرد: آیا مدیریتهای زنان باعث ایجاد ده‌ها بحران فعلی شده است یا مدیریتهای غلط مردانه دهه‌های گذشته این بحران‌ها را به‌وجود آورده است؟ من اعتقادی ندارم که عرصه را به زنی بسپریم که رشد نکرده است و آزمون و خطا داشته باشیم اما معتقدم در حال حاضر زنانی را داریم که بتوانند پست‌های کلیدی را برعهده بگیرند. برخی از مخالفت‌ها با مناصب زنان به این دلیل است که به حکومت زنان اعتقادی ندارند. قطعاً زنان شایسته برای تصدی پست وزارت وجود دارند اما باید بستر رشد زنان برای احراز مدیریتهای کلان فراهم شود. اگر از ظرفیت 30 درصد شروع کنیم شاید در آینده نیمی از پرسنل و مدیریت را زنان تشکیل دهند. این کار از مسیر آموزش مستمر صورت می‌گیرد.
به گزارش مهرخانه، در ادامه این نشست، حاجی‌عباسی، دبیرکل جامعه زینب طی سخنانی با اشاره به سخنانی از رهبر انقلاب و امام خمینی(ره) در خصوص زنان گفت: رهبر انقلاب می‌فرمایند تا زمانی که جامعه اسلامی است حضور زنان قبل از مردان واجب است. حضرت امام(ره) هم می‌فرمایند نقش زن در جامعه بالاتر از نقش مرد است. رهبر انقلاب می‌فرمایند هر که زنان را تشویق به کنار کشیدن از فعالیت‌های اجتماعی کند، هم به زن و هم به آرمان‌های اجتماعی اسلام خیانت کرده است. حضرت امام(ره) هم می‌فرمایند زنان و مردان همه پاسدار اسلام هستند و باید در سیاست مداخله کنند و این تکلیفشان است.
او افزود: رهبر انقلاب منشوری را در رابطه با مسایل و مطالبات زنان تبیین کردند که در بخشی از آن در مورد مشارکت سیاسی زنان می‌فرمایند که ما باید این سؤال را مطرح کنیم که چرا زنان مسؤولیت‌های کلیدی ندارند؟ اگر کسی با استناد به بینش اسلامی بخواهد زن را از کار علمی و تلاش اقتصادی و سیاسی و اجتماعی محروم کند، برخلاف حکم خدا عمل کرده است. وقتی زن از آگاهی و سواد سیاسی برخوردار باشد، کسی نمی‌تواند به آسانی حق او را پایمال کند.
اسلام برابری و احترام را برای همه تضمین کرده است
دبیرکل جامعه زینب بیان داشت: براساس اسناد و مدارک تاریخی، زنان در مدینه پیامبر از بردگی و خشونت نجات یافتند و خواستار اعطای حق مشارکت برابر در جامعه شدند تا تاریخ اسلام را رقم بزنند. اسلام برابری و احترام را برای همه تضمین کرده است. در دورانی که پیامبر در مدینه رهبر سیاسی بود، هر زنی که به این شهر وارد می‌شد از تمامی حقوق و امتیازات یک شهروند به عنوان صحابی برخوردار می‌شد. این افتخار مسلمانان است که در زبان عربی کلمه صحابیه وجود دارد؛ به این معنا که زنان از حق عضویت در شوراهای امت اسلامی برخوردار بودند. آن‌ها می‌توانستند آزادانه با پیامبر و سایر مردان سخن بگویند و بحث و گفت‌وگو کنند و در اداره مسایل سیاسی مشارکت داشته باشند.
واقعیت سیاسی نشان می‌دهد که فقط حق رأی دادن به زنان اعطا شده است نه حق رأی گرفتن
حاجی‌عباسی خاطرنشان کرد: اسناد تاریخی و جزییات زندگی یاران پیامبر حاکی از آن است که زنان دوشادوش مردان جامعه اسلامی را بنا نهادند و در همه امور مشارکت داشتند. پیام برابر پیامبر اسلام حتی امروز هم برای بسیاری از جوامع ناشناخته است و تضادی میان آمال زنان که قانون اساسی را جدی می‌گیرند و مقاومت دولتمردان که به‌رغم قوانین موجود می‌پندارند قدرت منحصراً به آن‌ها تعلق دارد، وجود دارد. متأسفانه واقعیت سیاسی نشان می‌دهد که فقط حق رأی دادن به زنان اعطا شده است. البته حق رأی گرفتن هم دارند اما این حق بسیار محدود است و با موانع بسیار روبه‌روست.
او اظهار داشت: لازمه رسیدن به یک جامعه توسعه‌یافته حرکت سریع در مسیر توسعه است و اگر بخواهیم فاصله خود را با جوامع توسعه‌یافته پر کنیم باید سریع حرکت کنیم و از آن‌جایی که زنان نیمی از جامعه را تشکیل می‌دهند، بدون حضور آن‌ها نمی‌توان به مقصد رسید. برای حضور زنان دو دیدگاه وجود دارد. یکی دیدگاهی که نیاز جامعه را به حضور سازنده زنان احساس می‌کند و برای آن برنامه‌ریزی دارد که نگاه متعالی اسلامی است. دومین دیدگاه، نیاز زن را جهت حضور و فعالیت عامل مهمی ارزیابی می‌کند و مطابق این دیدگاه هر زنی که نیاز به فعالیت سیاسی و اجتماعی را حس می‌کند، خود موظف است ابزار و امکانات را فراهم سازد و به این منظور برنامه‌ریزی کند. متأسفانه در جامعه ما و نگاه دولتمردان دیدگاه دوم حاکم است و هیچ‌گونه برنامه‌ریزی و تسهیلات جهت حضور مؤثر زنان وجود ندارد. این در حالی است که ثروت و قدرت در اختیار مردان قرار دارد و زنان از آن بی‌بهره یا کم‌بهره هستند.
دبیرکل جامعه زینب(س) تصریح کرد: این یکی از مصادیق خشونت علیه زنان است که آن‌ها برای دستیابی به مدیریتهای کلان باید همواره خود را اثبات کنند و اگر ضعف سابقه اجرایی را در عدم احتساب زنان در این پست‌ها مانند وزارت بیان می‌کنند، این ضعف به مدیران کشور برمی‌گردد که طی 40 سال نتوانستند زنانی را پرورش دهند که بتوانند در جایگاه وزارت و ریاستجمهوری قرار گیرند. زنان اصلی‌ترین ستون جامعه و طراحان فرهنگ در خانواده و در جامعه هستند و با توجه به نقش زن در توسعه و فرهنگ، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان عرصه‌های قدرت به‌خصوص رییس‌جمهور لازم است به این مهم توجه داشته باشند. سهیم شدن زنان و مردان در مدیریتهای کلان کشور یکی از پیش‌نیازهای دموکراسی است و به قدرت رسیدن زنان و حضور متوازن آن‌ها در عرصه سیاست و مدیریت نشان از یک جمهوریت سالم و اسلامی دارد.
خواهان برابری جنسیتی براساس عدالت اسلامی هستیم
حاجی‌عباسی عنوان داشت: لازمه رسیدن به چنین جامعه‌ای تلاش دولت‌ها، تعهد احزاب و مشارکت خردمندانه زنان است و ما خواهان برابری جنسیتی براساس عدالت اسلامی هستیم. دولتمردان هنوز درک نکرده‌اند که نگرش حضرت امام(ره) و رهبر انقلاب نسبت به زنان چیست و متأسفانه زنان نیز پس از رسیدن به رشد اجتماعی و دستیابی به مدیریتهای کلان همه چیز را فراموش می‌کنند و از یاد می‌برند که در حوزه زنان باید نگاه فراجناحی داشته باشند و تابعیت حزبی و سیاسی خود را در پست‌های اجرایی کنار گذاشته و از همه ظرفیت‌ها استفاده کنند.
اشکال بزرگ عملکرد دولت یازدهم در حوزه زنان
او در رابطه با عملکرد دولت یازدهم در حوزه زنان گفت: در دولت یازدهم شاهد این اشکال بزرگ بودیم که یا توسط خود زنان از زنان در مجموعه کاریشان بهره گرفته نشد یا این‌که از زنان با گرایش سیاسی خاص بهره‌مند شدند. امیدوارم در این دوره عملکرد بهتری داشته باشند و از آقای روحانی می‌خواهیم موضوع انتصاب زنان در مدیریتهای کلان را مدنظر قرار دهند و افرادی را برای این مدیریت‌ها انتخاب کنند که دغدغه مسایل زنان را داشته و به موضوع زنان فراجناحی نگاه می‌کنند و در حوزه مدیریتی خود به توانمندسازی زنان پرداخته و از زنان توانمند بهره می‌گیرند. البته، شاخص‌ها و معیارهایی را جهت انتصاب مشخص کرده و براساس آن از احزاب زنان و فعالان امور زنان نظرخواهی کنند. استراتژی‌هایی که برای تأمین برابری و مشارکت سیاسی زنان در هر جامعه‌ای در نظر گرفته می‌شود، باید علمی، واقع‌بینانه و متناسب با نیازها و مسایل زنان آن جامعه باشد.
دبیرکل جامعه زینب(س) خاطرنشان کرد: اولین بانویی که توانست در جمهوری اسلامی در دولت راه پیدا کند، خانم شهلا حبیبی بود که در زمان ریاستجمهوری آقای هاشمی‌رفسنجانی سمت مشاور امور زنان را برعهده داشتند. در دیداری که با آیت‌الله جوادی‌آملی داشتیم ایشان فرمودند با توجه به این‌که نیمی از جمعیت را زنان تشکیل می‌دهند لازم است در تمام امور بتوانند به زنان مراجعه کنند و عدم حضور زنان در پست‌ها و کارهای مختلف می‌تواند مفسده‌انگیز باشد لذا جهت پیشگیری از مفسده‌های اجتماعی که به وفور هم اتفاق افتاده است، حضور زنان را در تمام امور و مدیریتهای کلان لازم و ضروری می‌دانیم.
حاجی‌عباسی با اشاره به این‌که نیاز داریم زنانی باشند که هزینه حضور زنان در پست‌ها را بپردازند، بیان داشت: قبل از انتخابات سال 88 نشستی با آقای احمدی‌نژاد داشتیم و خانم بهروزی از ایشان خواست با احزاب زنان اصول‌گرا نشستی داشته باشند و گفتند که ما 5 وزیر زن می‌خواهیم. آقای احمدی‌نژاد گفتند مگر این تعداد زن توانمند داریم؟ خانم بهروزی گفتند بله و آقای احمدی‌نژاد خواستند که نام آن‌ها را برایشان بفرستند. با لابی‌های زیاد خانم بهروزی در نهایت خانم دستجردی وزیر شد و خانم بهروزی هزینه زیادی بابت این موضوع پرداخت.
در دولت یازدهم بیشترین همکاران خانم ابتکار را مردان تشکیل دادند!
او افزود: ما زنان باید خودباوری داشته باشیم، فراجناحی عمل کنیم، شایسته‌سالاری را در نظر بگیریم و از زنان در حیطه مسؤولیت خودمان استفاده کنیم. در دولت یازدهم بیشترین همکاران خانم ابتکار را مردان تشکیل دادند که این نشان می‌دهد ما هنوز خودمان به توانمندی‌های زنان باور نداریم. همراهی خانم دباغ با هیأتی که امام به شوروی اعزام کرد اتفاق خوبی بود و پیام مهمی داشت اما متأسفانه ادامه پیدا نکرد. اگر در مذاکرات هسته‌ای یک زن حضور داشت این پیام را به جهان می‌داد که ما طالب صلح و امنیت هستیم.
به دنبال ایجاد فرصت‌های برابر هستیم
به گزارش مهرخانه، سخنران چهارم این نشست، الهه کولایی بود که به ایراد سخنانی پرداخت. او در ابتدای سخنان خود گفت: مسأله زنان از سیاسی‌ترین مسایل کشور است و باید آن را از رویکردی صرفاً سیاسی به رویکردی انسانی تبدیل کنیم. مفروض این است که حوزه قدرت مردانه است و در سطح جهان نیز فضا به همین صورت است. در طول تاریخ زنان در حوزه عمومی کمتر حضور داشتند و حضور آن‌ها در پست‌های مدیریتی یک پدیده جدید در جامعه بشری است. به همین دلیل به دنبال ایجاد فرصت‌های برابر هستیم و این وعده‌ای بود که توسط دکتر روحانی به زنان داده شد.
او افزود: زنان همیشه در شکل دادن به قدرت حضور داشتند و حتی دعوت و تکلیف شدند به‌طوری که امام(ره) گفتند زنان باید در مقدرات اساسی کشور حضور یابند. اما آیا مقدرات اساسی فقط رأی دادن است؟ تا مدتی همین برداشت وجود داشت اما در پرتو آگاهی‌ها، برخی نگاه‌ها تغییر کرد. برخی از این آگاهی‌ها در اثر عوامل درونی به‌وجود آمدند که نمونه‌های این عوامل درونی، سخنرانی‌های تکریم‌آمیز رهبران نظام اسلامی و الگوهای زنان صدر اسلام هستند. همچنین، انقلاب 57 به نام دین مجوز فعالیت زنان را در سیاست داد. عوامل بیرونی هم در این زمینه تأثیرگذار بودند. در دو قرن اخیر در همه جهان تغییرات زیادی صورت گرفته است و زنان اجازه پیدا کردند انتخاب کنند و انتخاب شوند. البته، در همه جهان بین قدرت انتخاب کردن و انتخاب شدن زنان فاصله‌ای وجود داشت اما در کشور ما این اتفاق همزمان افتاد و از سال 43 به این سو زنان هم اجازه یافتند انتخاب کنند هم انتخاب شوند.
بعد از انقلاب زنان برای حضور سیاسی تکلیف شدند اما تا کجا؟
استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بعد از انقلاب زنان برای حضور سیاسی تکلیف شدند اما تا کجا؟ فقط رأی بدهند و بعد به خانه‌ها بروند و ببینند چگونه فرصت‌های توسعه از دست می‌رود؟ زنان می‌خواهند رأی هم بگیرند اما سهم زنان در بالاترین نهاد انتخابی کشور در خوش‌بینانه‌ترین حالت کمتر از 5 درصد است. مشکل ریشه‌دار تاریخی که در کشور ما وجود دارد این است که زنان قرن‌ها به خانه‌ها تعلق داشتند. مدل دوران پهلوی هم وارداتی و برگرفته از غرب بود که پس از انقلاب رد شد و قانون مدنی خانواده تغییر کرد تا مجدداً نقش ریاستی مرد در خانواده احیا شود. درواقع، سلسله مراتب قدرت از داخل خانه‌ها شروع می‌شود و در قانون مدنی هم مرد رییس خانواده است. البته، بعد از انقلاب راه‌هایی باز شد و شروطی در عقدنامه‌ها گنجانده شد.
زنان خواستار عرصه‌ای هستند که برای مدیریت کشور ایفای نقش کنند
کولایی در ادامه گفت: زنانی که این آموزه‌ها را شنیدند طبیعی است که می‌گویند سهم ما از قدرت کجاست و می‌خواهند خودشان در این عرصه‌ها حضور داشته باشند. تجربه‌های جهانی هم در این زمینه وجود دارد و ما به عنوان یک جامعه از میان جوامع بشری نمی‌توانیم نسبت به تجربه‌های دیگران بی‌اعتنا باشیم. ما در مقابل تجربه‌های انسانی مقاومت می‌کنیم اما این تجربه‌ها نشان داده حضور زنان در مدیریتهای کلان باعث بهتر شدن مسایل رفاهی مردم می‌شود. بنابراین، وقتی از سهم زنان صحبت می‌کنیم یعنی در این زمینه غفلت و عقب‌ماندگی وجود دارد و زنان خواستار عرصه‌ای هستند که برای مدیریت کشور ایفای نقش کنند.
می‌شنویم که قرار نیست در کابینه آقای روحانی وزیر زنی باشد
او اظهار داشت: ناچاریم به یک رویکرد مثبت جهانی بپردازیم که مشکلات زیادی دارد اما گریزی نداریم. ما نیازمند رویکردی مکانیکی هستیم تا این عقب‌ماندگی‌ها جبران شود. به همین دلیل اتحادیه بین‌المجالس الزام شده که درصدی از نمایندگان حتماً زن باشند. در افغانستان 4 وزیر زن وجود دارد اما امروز می‌شنویم که قرار نیست در کابینه آقای روحانی وزیر زنی باشد. بها دادن به انسان و کرامت و شایستگی‌های انسانی به شعار نیست بلکه در عمل معلوم می‌شود.
استاد دانشگاه تهران عنوان داشت: علت باقی ماندن در این چنبره جنسیتی مقاومت‌های جدی است که در این زمینه وجود دارد. مردانی که با مدیریت‌شان کشور را به اینجا رسانده‌اند باید پاسخ‌گو باشند اما تا یک زن می‌خواهد مطرح شود او را زیر ذره‌بین قرار می‌دهند. غالباً این‌گونه است که هر جا زنان در مدیریتهای کلان حضور دارند صلح و آرامش وجود دارد زیرا قاعده این است که زنان طالب آرامش و امنیت و رفاه برای عموم هستند.
این تصور وجود دارد که مرد به‌واسطه مرد بودن خود حتماً توانمند است اما زن باید اثبات کند که توانمندی دارد
کولایی خاطرنشان کرد: تاریخ تحولات جهان نشان می‌دهد که زنان در حد بضاعت خود در پیشبرد انقلاب‌های مختلف نقش داشته‌اند. آموزه‌های انقلاب اسلامی نیز بر نقش زنان تأکید دارند اما بعد از حدود 4 دهه از گذشت انقلاب سهم زنان در عرصه قدرت چیست؟ در برخی از نهادها هیچ زنی حضور ندارد و می‌گویند باید ابتدا تجربه کسب کنید اما این تجربه باید کجا کسب شود؟ بحث بر سر توانمندی انباشته‌شده زنان نیست چون این تصور وجود دارد که مرد به‌واسطه مرد بودن خود حتماً توانمند است اما زن ابتدا باید اثبات کند که توانمندی دارد.
او تأکید کرد: اگر از سهم زنان در قدرت می‌گوییم به دلیل مزایایی است که این حضور برای مردم دارد. ما در توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی وضعیت خوبی نداریم. مقاومتی وجود دارد که جنس آن از قدرت یا توجیه و بهانه است. باید الگوهای ذهنی موجود را تغییر دهیم چون فرض بر این است که مرد موفق است، مگر این‌که خلاف آن ثابت شود اما در مورد زنان عکس آن صادق است. تا زمانی که زنان در قدرت نباشند، سهمی از قدرت به آن‌ها داده نخواهد شد. قاعده عرصه سیاست بده‌بستان است اما وقتی زنان حضور داشته باشند، این بده‌بستان بر پایه قانون و منافع عمومی است. در سیاست و اقتصاد معمولاً زمانی که زنان حضور داشته باشند سلامت بیشتر است. نمی‌گوییم زنان فاسد در عرصه قدرت اصلاً وجود ندارند اما میزان آن‌ها کمتر است. وقتی زنان در این حوزه‌ها وارد می‌شوند به دلیل قانون‌گرایی و حق‌طلبی خود بسیاری از مناسبات قدرت و بده‌بستان‌ها را بر هم می‌زنند. ما در شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان این تجربه را داشتیم و اگر ما زن‌ها در شورا نبودیم نمی‌توانستیم سهمی بگیریم.
ارزیابی عملکرد مولاوردی
به گزارش مهرخانه، در ادامه این نشست، سخنرانان به پرسشی مبنی بر ارزیابی عملکرد شهیندخت مولاوردی، معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده پاسخ دادند.
کولایی در این رابطه گفت: همان زمان که نام خانم مولاوردی برای تصدی این سمت مطرح شد، با شناختی که از ایشان داشتم باورم این بود که ایشان بهترین گزینه هستند و عملکردشان نیز این ادراک مرا اثبات کرد. در فضای قبل از آن اتفاقی در محیط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ما شکل گرفت و به‌صورت سیستماتیک تلاش شد زنان به خانه‌ها بروند. اما با حضور خانم مولاوردی فضای جدیدی برای بهبود شرایط عمومی جامعه ایجاد شد. من این اتفاق را ارزشمند می‌دانم و امیدوارم آقای روحانی در این رابطه تجدیدنظر کنند.
حاجی‌عباسی نیز در این رابطه بیان داشت: عملکرد خانم مولاوردی را در مجموع مثبت ارزیابی می‌کنم اما نقطه ضعفی که در کار ایشان وجود داشت این بود که تمام افراد مجموعه ایشان تنها از یک گرایش سیاسی خاص بودند و از تمام ظرفیت‌های زنان استفاده نشد.
گوارایی نیز گفت: هیچ‌کس مصون از خطا نیست و در مورد خانم مولاوردی هم چنین است اما وجوه مثبت عملکرد ایشان بسیار زیاد است. کمپینی هم که در حمایت از ایشان تشکیل شد که نشان می‌دهد کارنامه مثبتی از خود بر جای گذاشته است.
در ادامه این نشست، کولایی در پاسخ به سؤال یکی از حضار مبنی بر این‌که اگر در شهرداری پستی برعهده بگیرد، این نهاد اجتماعی را به یک پاتوق سیاسی تبدیل می‌کند یا خیر، بیان داشت: من آمده‌ام ساختار قبیله‌گرایی را در شهرداری تهران جمع کنم و بگویم شهرداری یک نهاد اجتماعی است، شهر برای همه شهروندان تهرانی است و باید اقتصادی سیاسی نابرابر را در شهر تهران تعطیل کنیم. البته دنبال یک معجزه نیستم و فکر نمی‌کنم این اتفاقات یک‌شبه رخ می‌دهد اما برای تغییر در وضع موجود آمده‌ام چون مردم برای این تغییر رأی داده‌اند. من به‌عنوان یک اصلاح‌طلب، نگاه سیاسی به مدیریت شهری ندارم و به مشارکت شهروندمحور معتقدم که منافع مردم مناطق مختلف شهر را لحاظ کند نه این‌که خدای نکرده دنبال گروه‌ها و قراردادهای خاص باشم. شهر به همه شهروندان تعلق دارد و باید موازین عدالت را نه در شعار بلکه در عمل اعمال کنیم. یک عده باید هزینه دهند و ما آماده‌ایم هزینه دهیم به دلیل تمام مسؤولیت‌هایی که برعهده داریم.
سؤال دیگری که در این نشست مطرح شد این بود که چگونه در دولت احمدی‌نژاد که درصدد خانه‌نشینی زنان بود یک زن به‌عنوان وزیر انتخاب شد اما در دولت‌های اصلاح‌طلب و دولت‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان این اتفاق نیفتاده است. کولایی در پاسخ گفت: زمان احمدی‌نژاد بود که سهمیه‌های جنسیتی برای خانه‌نشین کردن دختران اجرا شد. تنها حوزه‌ای که شاهد بودیم حضور دختران با یک نسبت تقریباً برابر شاهد پیشرفت و رشد بود، احمدی‌نژاد برای آن سهمیه‌بندی کرد. این‌که با چه نیتی دکتر وحیددستجردی وارد کابینه شدند اعتقاد به زنان نبود؛ چرا که بعداً هم ایشان را حذف کردند. انتظار ما این بود که دولت اعتدال جامعه را به سمتی بیاورد که توانمندی‌های زنان و مردان در یک رویکرد متعادل به‌کار گرفته شود اما عوامل بازدارنده بسیار قوی‌تر از ایده‌ها و آرمان‌های ما عمل می‌کنند اما نباید ناامید شویم و باید از ظرفیت‌ها استفاده کنیم. اگر در سطح وزیر از زنان استفاده نمی‌کنید، باید در مدیریتهای میانی آن‌ها را به کار بگیرید تا تجربه کسب کنند. تلاش زنان نباید برای دسترسی به موقعیت‌های جامعه متوقف شود و از هر فرصتی باید استفاده شود.
این‌که هر چه صفت نیک است به یک جنسیت اختصاص دهید را خدا رد می‌کند
در پایان این نشست، اعظم طالقانی؛ فعال حقوق زنان طی سخنانی گفت: آیه‌ای در قرآن وجود دارد که می‌فرماید “والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف وینهون عن المنکر و یقیمون الصلوه و یؤتون الزکوه و یطیعون الله و رسوله اولئک سیرحمهم الله ان الله عزیز حکیم”. من در دوره مجلس اول این آیه را از بسیاری از مردان سؤال کردم و گفتم وقتی می‌گوید “والمؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض” به چه معناست؟ اینجا برتری وجود ندارد و این‌که هر چه صفت نیک است به یک جنسیت اختصاص دهید را خدا رد می‌کند.
بین وزرا کسانی را می‌شناسم که زنانشان آن‌ها را اداره می‌کنند
او خاطرنشان کرد: بسیار ناراحت شدم که چرا خانم مولاوردی در پست خود ابقا نشدند اما باید واقع‌بین بود. ایشان شجاعت‌هایی به خرج داد و اقداماتی کرد که جامعه آن‌ها را برنمی‌تابد. اما ما از چنین زنانی که مسؤولیت‌پذیر و متعهد هستند چقدر حمایت کردیم؟ الان بین وزرا کسانی را می‌شناسم که زنانشان آن‌ها را اداره می‌کنند و تلاش دارند همسرانشان خوب کار کنند اما نامی از این زنان در میان نیست چون آن‌ها به خاطر خدا کار می‌کنند.
طالقانی بیان داشت: چرا پدر من در بحث حجاب خانم گاندی را مثال می‌آورد؟ چون می‌گفت خانم گاندی ثبات رفتار سیاسی و اجتماعی داشت و این ثبات بسیار ارزنده بود. زنان سیاسی بسیار فعالی در دنیا داریم و تنها جایی که زنان به قدرت نرسیدند در آمریکاست که آن‌جا هم بالاخره الکترال دارد که نقش شورای نگهبان را دارد. ما زنان باید عقلانیت و عواطف را ترکیب کنیم و به مسؤولیت‌های عاطفی در حد معقول دست یابیم و در مسایل اجتماعی و سیاسی نیز فعالیت داشته باشیم. نمی‌شود ببینیم زنانی به لحاظ عقلی جلوتر هستند اما به خاطر جنسیت کنار گذاشته می‌شوند.
او در ادامه گفت: الان زنان ما در نهادهای مدنی فعال هستند و باید از زنانی که داریم حمایت کنیم و قدرشان را بدانیم. پیشنهاد می‌کنم یک نامه جمعی به دولت بنویسیم و از آقای روحانی بخواهیم علت کنار گذاشتن خانم مولاوردی را توضیح دهد. در حال حاضر 4 زن در دولت حضور دارند و باید از همه آن‌ها حمایت مردمی کنیم. ما باید به هم انتقاد کنیم و چالش داشته باشیم اما در عین حال، همبستگی و همدلی خود را حفظ کنیم. قبل از انقلاب وقتی در زندان بودیم زنان کمونیست و مسلمان با هم می‌نشستیم و انتقادات شدیدی را نسبت به هم مطرح می‌کردیم اما وقتی مباحثاتمان تمام می‌شد، همبستگی و همدلی سر جای خود بود و کسی خصومت و دشمنی نمی‌کرد.
